Hạt vi nhựa len lỏi vào thực phẩm, nước uống, không khí, đe dọa sức khỏe con người và môi trường. Hiểm họa này đang bủa vây cuộc sống, cần hành động ngay!
1. Hạt vi nhựa là gì?
Hạt vi nhựa (microplastic) là những hạt nhựa có kích thước siêu nhỏ, thường dưới 5mm. Chúng xuất hiện trong nhiều sản phẩm tiêu dùng hàng ngày hoặc sinh ra do sự phân hủy của các sản phẩm nhựa lớn. Hạt vi nhựa được chia thành hai loại chính:
Vi nhựa nguyên sinh
Được sản xuất với kích thước nhỏ ngay từ ban đầu, thường có mặt trong:
- Mỹ phẩm (sữa rửa mặt, kem tẩy tế bào chết, kem đánh răng…)
- Sản phẩm công nghiệp (chất tẩy rửa, sơn, chất phủ…)
- Một số sản phẩm y tế và dược phẩm.
Vi nhựa thứ sinh
Hình thành từ sự phân rã của các sản phẩm nhựa lớn như:
- Túi nylon, chai nhựa, bao bì thực phẩm.
- Sợi tổng hợp từ quần áo (polyester, nylon, acrylic…)
- Vật dụng nhựa trong gia đình như hộp đựng thức ăn, đồ chơi, bàn chải đánh răng.
- Lốp xe, các sản phẩm nhựa kỹ thuật cao khi bị mài mòn, điển hình là chảo, nồi chống dính.
2. Hạt vi nhựa sinh ra từ đâu?
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, tính đến năm 2018, thế giới đã xả ra môi trường 9,1 tỷ tấn rác thải nhựa, trong đó có 13 triệu tấn bị đổ ra biển. Việt Nam đứng thứ 17 trên 109 nước có lượng rác thải nhựa lớn nhất với 1,8 triệu tấn rác thải nhựa mỗi năm.
Số lượng rác thải nhựa thải ra môi trường ngày càng nhiều do:
- Tiêu thụ đồ nhựa ngày càng tăng: Theo Hiệp hội Nhựa Việt Nam, lượng tiêu thụ nhựa tăng từ 3,8 kg/người (năm 1990) lên 41,3 kg/người (năm 2018). Báo cáo của Liên Hợp Quốc cho biết, mỗi phút có 1 triệu chai nhựa được sử dụng và mỗi năm có 5.000 tỷ túi nhựa dùng một lần bị thải ra môi trường.
- Vứt rác bừa bãi, không phân loại: Nhựa không được thu gom và tái chế đúng cách làm tăng lượng vi nhựa phát tán vào môi trường.
- Sử dụng nhựa dùng một lần tràn lan: Các loại bao bì nhựa, ống hút nhựa, ly nhựa… chỉ dùng một lần rồi thải bỏ.
3. Hạt vi nhựa đang tấn công môi trường như thế nào?
Hạt vi nhựa có mặt ở khắp mọi nơi và ảnh hưởng sâu rộng đến môi trường:
- Ô nhiễm nguồn nước: Vi nhựa trôi nổi trong sông, biển và thấm vào nước ngầm.
- Tích tụ trong đất: Khi nhựa phân hủy, vi nhựa xâm nhập vào đất, làm thay đổi cấu trúc và chất lượng đất.
- Lan tỏa trong không khí: Vi nhựa xuất hiện trong bụi và khí quyển, con người có thể hít phải.
- Tác động lên sinh vật biển: Cá, chim biển, động vật thân mềm và san hô đều bị ảnh hưởng bởi vi nhựa trong môi trường nước.
4. Vi nhựa đi vào cơ thể con người như thế nào và tác hại của chúng?
Hạt vi nhựa xâm nhập vào cơ thể con người qua nhiều con đường khác nhau và gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe:
Đường ăn uống
- Vi nhựa có trong nước uống đóng chai và nước máy.
- Xuất hiện trong hải sản, muối biển, mật ong, rau củ.
- Dụng cụ bếp bằng nhựa có thể làm rò rỉ vi nhựa vào thực phẩm khi sử dụng ở nhiệt độ cao.
- Thực phẩm đóng gói trong bao bì nhựa.
Đường hô hấp
- Vi nhựa trong không khí có thể đi vào phổi khi chúng ta hít thở.
- Các hoạt động như giặt giũ quần áo sợi tổng hợp, sử dụng thảm nhựa, rèm nhựa cũng làm tăng lượng vi nhựa trong môi trường sống.
Tiếp xúc qua da
- Mỹ phẩm chứa vi nhựa có thể thẩm thấu vào da.
- Quần áo sợi tổng hợp có thể để lại vi nhựa trên da khi mặc trong thời gian dài.
5. Giải pháp giảm thiểu tác hại của vi nhựa
5.1. Trong sinh hoạt hàng ngày
- Hạn chế sử dụng nhựa dùng một lần, thay bằng túi vải, chai thủy tinh, hộp đựng bằng thép không gỉ.
- Tránh thực phẩm đóng gói trong bao bì nhựa, ưu tiên mua thực phẩm tươi sống không bọc nhựa.
- Dùng đồ dùng nhà bếp an toàn, thay thế thìa, đũa, hộp nhựa bằng gỗ, inox.
- Hạn chế giặt quần áo sợi tổng hợp, sử dụng túi giặt chuyên dụng để giảm vi nhựa phát tán.
- Lọc nước uống, sử dụng bộ lọc để giảm lượng vi nhựa có trong nước máy.
- Tránh đun nóng thực phẩm trong hộp nhựa, sử dụng thủy tinh hoặc sứ thay thế.
5.2. Trong cộng đồng
- Tẩy chay sản phẩm chứa vi nhựa, đặc biệt là mỹ phẩm có hạt vi nhựa.
- Tham gia và tổ chức các hoạt động bảo vệ môi trường, như thu gom rác nhựa, tái chế.
- Nâng cao nhận thức thông qua giáo dục, truyền thông về tác hại của vi nhựa.
- Thúc đẩy chính sách giảm thiểu nhựa, ủng hộ các doanh nghiệp sản xuất bền vững.
6. Hãy hành động ngay hôm nay!
Hạt vi nhựa không chỉ là một vấn đề ô nhiễm môi trường mà còn là một nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khỏe con người. Việc giảm thiểu vi nhựa cần sự chung tay từ cá nhân, cộng đồng và chính phủ.
“Hãy chọn sản phẩm thân thiện với môi trường – Vì một tương lai xanh!”
“Phân biệt nhựa an toàn – Bảo vệ chính bạn và hành tinh!”
Bắt đầu từ những thay đổi nhỏ trong sinh hoạt hàng ngày: sử dụng túi vải thay vì túi nylon, ưu tiên chai thủy tinh thay vì chai nhựa, chọn mỹ phẩm không chứa hạt vi nhựa, dùng nồi/chảo gang hoặc inox thay vì chảo chống dính. Hãy cùng hành động ngay hôm nay để bảo vệ sức khỏe và môi trường sống của chúng ta!