Việc nhiều tập đoàn lớn đề xuất đầu tư mở rộng cao tốc Bắc Nam theo hình thức PPP đang mở ra hướng đi mới cho hạ tầng giao thông, song cũng đặt ra không ít thách thức về vốn và cơ chế.
- Con cái và mạng xã hội: Đồng hành hay kiểm soát?
- Gần 100.000 hộ cá nhân kinh doanh đã đăng ký, nộp thuế thương mại điện tử
- Phát hiện đường dây sản xuất dầu nhớt giả, tuồn hàng khắp nước, trục lợi hàng chục tỷ đồng
Hàng loạt doanh nghiệp lớn vào cuộc
Nhiều “ông lớn” trong lĩnh vực hạ tầng như Sơn Hải, Đèo Cả, Phương Thành, Vidifi… đã đồng loạt đề xuất tham gia mở rộng tuyến cao tốc Bắc Nam từ 4 làn xe lên 6 làn theo quy hoạch. Các đề xuất trải dài từ đoạn Hoài Nhơn – Nha Trang, Phan Thiết – Dầu Giây đến hàng loạt tuyến phía Bắc.
Theo ông Trần Chủng – Chủ tịch Hiệp hội Nhà đầu tư công trình giao thông, hình thức PPP là lời giải hiệu quả để giảm áp lực ngân sách, đặc biệt trong giai đoạn sau 2025 khi nguồn lực phải dồn cho đường sắt tốc độ cao và hạ tầng vùng sâu.
Lợi thế của mô hình PPP
Bộ Xây dựng ước tính, để hoàn thiện hơn 1.200 km cao tốc Bắc Nam phía Đông, cần khoảng 152.000 tỷ đồng. Đầu tư PPP cho phép doanh nghiệp đảm nhận phần lớn chi phí, còn Nhà nước tập trung cho các vùng khó khăn.
PPP còn giúp giảm chi phí vận hành, bảo trì. Với hợp đồng kéo dài 10–20 năm, doanh nghiệp có động lực xây dựng công trình chất lượng để tối ưu chi phí dài hạn. Đồng thời, mô hình này cũng thúc đẩy kinh tế tư nhân và cải tiến công nghệ thi công.
Các nhà đầu tư như Đèo Cả, Vidifi đã chứng minh năng lực với các tuyến như Bắc Giang – Lạng Sơn, Hà Nội – Hải Phòng, đạt tiến độ và chất lượng vượt kỳ vọng. Một số đoạn cao tốc PPP hiện nay còn có lưu lượng xe vượt 30% dự báo tài chính, bảo đảm khả năng hoàn vốn.
Thách thức về vốn và lợi nhuận
Dù có nhiều ưu điểm, PPP vẫn tồn tại một số rào cản. Tổng mức đầu tư có thể cao hơn đầu tư công do chi phí vay vốn và lợi nhuận nhà đầu tư. Theo tính toán, tổng chi phí có thể tăng khoảng 10% so với đầu tư công.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp hạ tầng trong nước có vốn chủ sở hữu dưới 10.000 tỷ đồng, khó đáp ứng quy định vốn tối thiểu 15% tổng đầu tư dự án quy mô lớn. Vì vậy, đề xuất chia nhỏ tuyến cao tốc thành các đoạn khoảng 30.000 tỷ đồng là giải pháp khả thi.
Đề xuất phương án phân chia hợp lý
Tập đoàn Đèo Cả sẵn sàng liên danh với Vidifi, VEC để đầu tư đoạn Mai Sơn – Hoài Nhơn và Cam Lâm – Dầu Giây. Trong khi đó, Sơn Hải nhận đầu tư đoạn giữa Hoài Nhơn – Cam Lâm. Nếu được giao, nhà đầu tư sẽ chủ động điều chỉnh thiết kế, tối ưu hóa công nghệ thi công để tiết giảm chi phí.
Một ví dụ thành công là dự án Đồng Đăng – Trà Lĩnh: sau khi giao cho tư nhân đề xuất, tổng mức đầu tư giảm từ 47.000 xuống còn 26.000 tỷ đồng nhờ tối ưu hướng tuyến, dùng công nghệ khoan hầm và cầu cạn.
Nhu cầu mở rộng cấp bách
Trước đây, do thiếu vốn, nhiều đoạn cao tốc Bắc Nam chỉ được xây 2–4 làn xe hạn chế. Nay, nhu cầu tăng trưởng kinh tế và lưu lượng phương tiện yêu cầu nâng cấp đồng bộ. Bộ Xây dựng đang xem xét mở rộng hơn 1.144 km từ Hà Nội – TP.HCM lên 6 làn xe, tổng mức đầu tư hơn 152.000 tỷ đồng.
Theo: VnExpress