Hạt gạo Việt Nam không chỉ là nguồn lương thực, mà còn là thương hiệu và bản sắc quốc gia. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu gay gắt và thị trường quốc tế ngày càng khắt khe, ngành lúa gạo Việt đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng: tái cấu trúc từ gốc rễ, bắt đầu từ hạt giống.
- Bộ Y tế cảnh báo: Người tử vong vì dùng Phenylbutazone, thuốc không được cấp phép tại Việt Nam
- Zelensky đổi phong cách trang phục, gửi thông điệp hòa giải tại Nhà Trắng
- Màn đối đáp “cực gắt” khiến kẻ giả danh cán bộ thuế bật khóc thú tội
Lúa gạo Việt: Thành công và thách thức
Hiện Việt Nam nằm trong nhóm ba nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, với sản phẩm có mặt tại hơn 150 quốc gia, kể cả các thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc. Lúa gạo Việt đa dạng về chủng loại, thích ứng nhiều vùng sinh thái.
Tuy nhiên, giá trị gia tăng trên mỗi tấn gạo còn thấp, chế biến sâu hạn chế, sản xuất nhỏ lẻ phổ biến. Đặc biệt, sản phẩm chưa bắt kịp xu hướng toàn cầu về gạo sạch, hữu cơ, gạo chức năng.
Hạt giống – khởi đầu của đổi mới
Theo TS Dương Xuân Tú – Phó Viện trưởng Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm, muốn tái cấu trúc ngành lúa gạo, giống chính là yếu tố quyết định. Những năm qua, các viện, trường và doanh nghiệp đã cùng đẩy mạnh chọn tạo giống lúa mới, đáp ứng yêu cầu thị trường.
Nhiều giống mới như TBR97, TĐ25, HDT10, BT7-02 hay BC15-02 cho thấy hiệu quả về năng suất, chất lượng, khả năng chống chịu sâu bệnh và thích ứng điều kiện bất thuận. Bên cạnh đó, các viện lớn như Viện Lúa ĐBSCL, Viện Di truyền Nông nghiệp hay Trường ĐH Cần Thơ cũng ứng dụng công nghệ hiện đại để phát triển giống lúa thơm, chất lượng cao, lúa ngắn ngày, chịu mặn.
Công nghệ gen – chìa khóa mở cánh cửa tương lai
Ứng dụng công nghệ sinh học và di truyền đang giúp rút ngắn quá trình chọn giống từ 8–12 năm xuống còn 3–5 năm, đồng thời nâng cao độ chính xác.
Các kỹ thuật tiên tiến như:
- Nuôi cấy mô, công nghệ đơn bội kép (doubled haploid).
- Chỉ thị phân tử ADN, giải trình tự gen thế hệ mới (NGS).
- Phân tích GWAS, cứu phôi trong lai xa.
Nhờ đó, các nhà khoa học có thể “định vị” chính xác gen kiểm soát năng suất, chất lượng (mùi thơm, hàm lượng amylose), khả năng chịu mặn, hạn, ngập, kháng rầy nâu, đạo ôn, bạc lá…
TS Tú nhấn mạnh: “Nếu chọn giống truyền thống giống như đi trong sương mù, thì công nghệ gen chính là bản đồ vệ tinh giúp chúng ta tìm ra ‘hạt giống vàng’ nhanh và chính xác hơn.”
Tầm nhìn mới cho hạt gạo Việt
Sự cộng hưởng giữa chọn giống truyền thống và công nghệ gen hiện đại đang tạo nên cuộc “cách mạng” trong ngành lúa gạo. Mục tiêu không chỉ dừng ở sản lượng, mà còn hướng tới chất lượng, giá trị dinh dưỡng và thương hiệu toàn cầu.
Hạt gạo Việt trong kỷ nguyên mới sẽ không chỉ là lương thực, mà còn là sản phẩm mang bản sắc, trí tuệ và sức cạnh tranh quốc tế của nền nông nghiệp thông minh.
Theo: Dân Trí