Dự án xây dựng đập thủy điện Medog của Trung Quốc tại Tây Tạng đang trở thành mối quan ngại chiến lược của Ấn Độ. Công trình có thể ảnh hưởng trực tiếp đến dòng chảy sông Brahmaputra – huyết mạch sống còn của khu vực Nam Á.
- Bão số 5 cực mạnh, giật cấp 17, cách Quảng Trị 180 km
- Công tố viên Hàn Quốc yêu cầu bắt cựu thủ tướng Han
- Bắt khẩn cấp nghi phạm phóng hỏa chợ Thanh Tùng thiêu rụi 57 ki-ốt
Siêu đập Medog và nguy cơ “vũ khí hóa” nguồn nước
Ngày 19/7, Trung Quốc chính thức khởi động dự án thủy điện Medog tại Nyingchi, Tây Tạng. Đây là công trình được xem là siêu đập lớn nhất thế giới với vốn đầu tư khoảng 170 tỷ USD. Dự kiến, đập này sẽ phát điện vào đầu đến giữa thập niên 2030.
Theo phân tích của giới chuyên môn Ấn Độ, công trình có thể điều tiết tới 40 tỷ m³ nước, ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn cung ở hạ lưu. Lượng nước vào mùa khô có nguy cơ giảm mạnh, trong khi mùa mưa tiềm ẩn rủi ro xả lũ bất ngờ.
Các nhà hoạch định chính sách tại New Delhi cảnh báo rằng Trung Quốc có thể dùng dự án này làm “vũ khí” trong cạnh tranh chiến lược, bởi việc kiểm soát dòng sông Brahmaputra đồng nghĩa với tác động lớn đến sinh kế của hàng triệu cư dân Ấn Độ và Bangladesh.
Dự án Upper Siang của Ấn Độ: giải pháp nhưng nhiều trở ngại
Trước thách thức, Ấn Độ đẩy nhanh dự án Upper Siang Multipurpose Storage Dam tại Arunachal Pradesh. Nếu hoàn thành, công trình có khả năng tích trữ 14 tỷ m³ nước – lớn nhất từ trước tới nay tại Ấn Độ. Mục tiêu là bảo đảm an ninh nguồn nước và ứng phó với các tác động từ phía thượng nguồn Trung Quốc.
Tuy nhiên, dự án vấp phải phản ứng dữ dội từ cộng đồng địa phương, chủ yếu là người Adi. Họ lo ngại mất đất canh tác, di dời hàng loạt làng mạc và ảnh hưởng tới văn hóa truyền thống. Sự phản đối đã dẫn đến nhiều vụ xung đột với lực lượng khảo sát, khiến việc triển khai phải tiến hành trong bí mật.
Dù chính quyền đã cam kết đền bù và đầu tư cho hạ tầng, tính đến nay chỉ có một số ít ngôi làng đồng thuận. Số người bị ảnh hưởng ước tính lên tới hơn 100.000, cho thấy bài toán xã hội của dự án không hề nhỏ.
Tác động môi trường và địa chính trị khu vực Nam Á
Sông Yarlung Tsangpo khi vào Ấn Độ đổi tên thành Brahmaputra, trước khi chảy sang Bangladesh và đổ ra vịnh Bengal. Đây là nguồn sống của hơn trăm triệu người, đóng vai trò trung tâm trong nông nghiệp và phát điện.
Giới phân tích môi trường cảnh báo, nếu đập Medog giữ lại lượng phù sa giàu dinh dưỡng, nông nghiệp ở hạ lưu có thể chịu ảnh hưởng nặng nề. Hơn nữa, khu vực xây dựng đập nằm trong vùng địa chấn hoạt động mạnh, nguy cơ động đất và lũ quét luôn hiện hữu. Một sự cố lớn có thể dẫn tới thảm họa xuyên biên giới.
Trên phương diện chính trị, Ấn Độ coi dự án này là thách thức an ninh dài hạn. Bất đồng biên giới kéo dài nhiều thập kỷ càng khiến mối quan hệ giữa hai cường quốc thêm căng thẳng. Dù Trung Quốc khẳng định dự án phục vụ lợi ích chung, sự thiếu minh bạch về thiết kế và vận hành khiến nghi ngờ trong khu vực ngày càng gia tăng.
Tương lai cho thấy Ấn Độ phải cân bằng giữa việc triển khai các dự án thủy điện trong nước và duy trì đối thoại ngoại giao để bảo đảm an ninh nguồn nước cho hàng triệu cư dân.
Theo: Khai Mở