Mỹ phê duyệt thuốc ngừa HIV đầu tiên trên thế giới: Bước đột phá y học

FDA phê duyệt lenacapavir, thuốc ngừa HIV đầu tiên với hai mũi tiêm mỗi năm, đạt hiệu quả gần 100%, mở ra hy vọng kiểm soát đại dịch toàn cầu.

• Mỹ phê duyệt thuốc ngừa HIV đầu tiên trên thế giới: Bước đột phá y học
• Phá án vụ trộm gần 100 lượng vàng của anh vợ tại Bình Phước
• Nam Phi ban bố tình trạng thảm họa toàn quốc vì thời tiết cực đoan kéo dài

Thuốc lenacapavir: Cơ chế đột phá trong phòng ngừa HIV

Lenacapavir, được phát triển bởi Gilead Sciences, là thuốc kháng virus duy trì nồng độ cao trong cơ thể để ngăn chặn virus HIV xâm nhập. Không giống vaccine truyền thống, thuốc hoạt động bằng cách can thiệp vào quá trình sao chép của virus, mang lại hiệu quả bảo vệ vượt trội: 96% ở phụ nữ dị tính và 100% ở nam giới quan hệ đồng giới và người đa dạng giới, theo các nghiên cứu lâm sàng. So với các loại thuốc PrEP dạng viên uống hàng ngày, lenacapavir chỉ cần tiêm hai lần mỗi năm, giúp tăng tính tiện lợi và tuân thủ điều trị.

Hành trình từ điều trị sang phòng ngừa

Trước khi được phê duyệt cho phòng ngừa HIV vào ngày 19/6/2025, lenacapavir đã được FDA công nhận năm 2022 để điều trị cho bệnh nhân kháng thuốc. Các thử nghiệm mở rộng phát hiện thuốc có khả năng tồn tại lâu trong cơ thể và ngăn chặn hiệu quả sự nhân lên của virus. Đây là nền tảng để Gilead chuyển hướng phát triển lenacapavir thành giải pháp phòng ngừa, đánh dấu bước ngoặt trong cuộc chiến chống HIV.

Thách thức trong tiếp cận và phân phối

Dù lenacapavir mang tiềm năng lớn, việc triển khai thực tế đối mặt nhiều rào cản. Người dùng cần xét nghiệm HIV trước mỗi lần tiêm và đến cơ sở y tế để được tiêm, gây khó khăn ở vùng sâu vùng xa. Chi phí thuốc, dù được Gilead cam kết tương đương các thuốc PrEP hiện nay, vẫn là thách thức lớn ở các nước thu nhập thấp. Việc cắt giảm ngân sách cho các chương trình y tế toàn cầu như USAID và PEPFAR cũng làm hạn chế hạ tầng phân phối thuốc.

Giải pháp mở rộng tiếp cận

Để khắc phục, Gilead đã cấp phép sản xuất lenacapavir miễn phí bản quyền cho sáu công ty tại 120 quốc gia đang phát triển. Các chuyên gia cũng đề xuất nghiên cứu dạng thuốc tự tiêm, tương tự insulin, nhằm giảm phụ thuộc vào cơ sở y tế. Những nỗ lực này hướng tới việc tăng khả năng tiếp cận và tuân thủ điều trị, đặc biệt ở các khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề bởi HIV.

Tầm nhìn cho tương lai phòng ngừa HIV

Lenacapavir không chỉ là bước tiến khoa học mà còn là cơ hội để định hình lại chiến lược phòng ngừa HIV toàn cầu. Tuy nhiên, các nhà khoa học gặp khó khăn trong việc phát triển vaccine mới khi lenacapavir đã đặt ra tiêu chuẩn bảo vệ cao. Các chuyên gia nhấn mạnh cần đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng y tế và nghiên cứu để đảm bảo thuốc đến được với hàng triệu người, góp phần chấm dứt đại dịch HIV trong thập kỷ tới.

Theo: VnExpress