Nga chính thức công nhận chính quyền Taliban, mở rộng ảnh hưởng tại Afghanistan thông qua ngoại giao và hợp tác an ninh – kinh tế, không cần đến vũ lực.
- Tài xế đột quỵ, thợ điện lạnh cứu kịp thời
- Chiêu lừa đảo siêu xe của Phan Công Khanh
- Nga dồn 15.000 binh sĩ Ukraine vào “túi hỏa lực” tại Kostiantynivka
Công nhận Taliban – bước đi chiến lược chưa từng có của Moscow
Đầu tháng 7/2025, Bộ Ngoại giao Nga tuyên bố công nhận chính thức chính quyền Taliban – hiện thân của Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan – và đón nhận Đại biện lâm thời của Taliban trình quốc thư tại Moscow. Động thái này đến sau khi Nga loại bỏ Taliban khỏi danh sách tổ chức khủng bố vào tháng 4 cùng năm.
Đây là lần đầu tiên một thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và một cường quốc hạt nhân công khai thừa nhận chính quyền Taliban kể từ khi lực lượng này nắm quyền kiểm soát Afghanistan vào tháng 8/2021. Việc khôi phục hoàn toàn quan hệ ngoại giao và thiết lập đại sứ quán là dấu hiệu rõ ràng cho thấy Nga đang hướng tới hợp tác thực chất, vượt ra ngoài những ràng buộc về mặt hình thức.
Theo nhiều nhà phân tích, điều này không đơn thuần là công nhận một chính quyền de facto, mà còn là bước đi địa chính trị nhằm khẳng định vị thế của Nga tại “sân sau” Trung Á, đồng thời tạo ra ảnh hưởng lâu dài về mặt an ninh, kinh tế và chiến lược tại khu vực Nam Á.
Mối quan tâm lớn của Nga: Khủng bố và an ninh biên giới phía Nam
Đối với Nga, điều đáng lo ngại nhất tại Afghanistan hiện không phải là thể chế chính trị, mà là sự hiện diện của các nhóm khủng bố Hồi giáo cực đoan như tổ chức Nhà nước Hồi giáo Khorasan (ISIS-K), vốn bị cáo buộc đứng sau vụ tấn công đẫm máu tại nhà hát Crocus City Hall ở Moscow hồi tháng 3/2024.
Nga lo ngại rằng nếu không có một đối tác hợp tác tại Kabul, các nhóm khủng bố có thể tận dụng lãnh thổ Afghanistan làm nơi trú ẩn, huấn luyện và phát động các cuộc tấn công xuyên biên giới vào Trung Á – khu vực mà Moscow luôn coi là vành đai an ninh sinh tử.
Việc chính thức công nhận Taliban được xem là động thái chiến lược để thiết lập một kênh đối thoại hiệu quả, qua đó yêu cầu lực lượng này kiểm soát các nhóm khủng bố và đảm bảo an ninh khu vực. Taliban đã nhiều lần khẳng định không để bất kỳ nhóm khủng bố nào sử dụng lãnh thổ Afghanistan để chống lại các nước khác, và Nga đang tận dụng tuyên bố đó để siết chặt hợp tác về an ninh.
Khai thác tiềm năng kinh tế Afghanistan – từ khoáng sản đến hành lang thương mại
Ngoài an ninh, kinh tế là một yếu tố không thể bỏ qua trong chiến lược của Nga tại Afghanistan. Quốc gia Nam Á này sở hữu trữ lượng khoáng sản quý hiếm được định giá hàng nghìn tỷ USD, bao gồm lithium, đất hiếm, sắt, đồng, vàng và các kim loại chiến lược khác. Đối với Nga – một quốc gia đang bị phương Tây trừng phạt nặng nề – việc tiếp cận các nguồn tài nguyên mới là nhu cầu cấp thiết.
Công nhận Taliban giúp các doanh nghiệp Nga có hành lang pháp lý để ký kết hợp đồng, đầu tư và khai thác tài nguyên tại Afghanistan. Bên cạnh đó, Afghanistan cũng là cửa ngõ quan trọng giúp Nga mở rộng hành lang vận tải xuống phía Nam, hướng tới Pakistan, Ấn Độ và vịnh Ba Tư – những khu vực mà Nga đang muốn tăng cường xuất khẩu năng lượng và lương thực.
Việc phát triển cơ sở hạ tầng giao thông xuyên Á qua lãnh thổ Afghanistan, kết nối với hệ thống đường sắt Trung Á, có thể tạo ra một tuyến hậu cần thay thế cho hành lang vận tải qua châu Âu đang bị tê liệt do trừng phạt. Đây là một bước đi lâu dài, mang tính chiến lược đối với khả năng “xoay trục” kinh tế của Nga.
Taliban – từ lực lượng nổi dậy thành đối tác chính thức
Một điểm đáng chú ý trong chính sách của Nga là sự linh hoạt trong quan hệ đối ngoại. Chỉ cách đây vài năm, Taliban vẫn bị xem là tổ chức khủng bố tại Nga. Nhưng hiện tại, họ đã được nhìn nhận như một chính quyền de facto, có thể kiểm soát tình hình tại Afghanistan và cam kết không để lãnh thổ bị lợi dụng cho mục đích khủng bố.
Việc Moscow tiếp xúc và làm việc với Taliban từ rất sớm – kể cả khi phương Tây rút quân hỗn loạn khỏi Kabul năm 2021 – cho thấy Nga theo đuổi chính sách thực dụng, dựa trên lợi ích hơn là ý thức hệ. Đối với Nga, nếu Taliban có thể đảm bảo ổn định và hợp tác an ninh, thì họ hoàn toàn có thể trở thành đối tác.
Trong bối cảnh phương Tây vẫn duy trì lệnh trừng phạt và từ chối công nhận Taliban vì các vấn đề nhân quyền, Nga – bằng việc đi trước một bước – đã tạo cho mình vị thế đặc biệt trong các tính toán chiến lược tại Nam – Trung Á.
Nga gửi thông điệp mạnh mẽ tới phương Tây và khu vực
Việc công nhận Taliban không chỉ là bước đi đối ngoại riêng lẻ, mà còn là thông điệp địa chính trị của Nga gửi tới phương Tây. Trong bối cảnh bị cô lập vì xung đột Ukraine, Moscow đang cho thấy họ vẫn có khả năng thiết lập ảnh hưởng tại những khu vực then chốt – nơi mà phương Tây đã thất bại hoặc buộc phải rút lui.
Đồng thời, động thái này còn gửi tín hiệu tới các nước Trung Á rằng: Nga sẵn sàng bảo vệ trật tự an ninh khu vực, không chỉ bằng vũ lực mà bằng hợp tác, thỏa thuận và đàm phán chính trị. Trong một thế giới đang phân cực, Nga đang xây dựng một hệ thống đối tác riêng, độc lập với các mô hình của Mỹ và EU.
Việc công nhận chính quyền Taliban là bước đi đầy toan tính, giúp Moscow vừa đảm bảo lợi ích an ninh, vừa khai thông cơ hội kinh tế, đồng thời nâng cao vị thế ngoại giao – tất cả đều đạt được mà không cần triển khai một lực lượng quân sự nào.
Theo Báo Tin tức