Kiến trúc sư Nguyễn Xuân Thắng dùng không ảnh chiến tranh, kết hợp nhân chứng, tìm 600 mộ liệt sĩ, mở ra hướng mới trong quy tập hài cốt.
- Nhiễm liên cầu lợn sau ăn tiết canh, nem sống
- Xung đột biên giới Thái Lan – Campuchia leo thang: không kích nhằm trận địa pháo và sở chỉ huy
- Thái Lan không kích trận địa pháo và sở chỉ huy Campuchia tại biên giới
Tìm mộ liệt sĩ: Hành trình từ không ảnh sân bay Biên Hòa
Năm 2016, một bình luận từ cựu quân nhân Mỹ Bob Connor trên không ảnh sân bay Biên Hòa, Đồng Nai, đã thay đổi hành trình của kiến trúc sư Nguyễn Xuân Thắng. Ông Connor khoanh vùng hố chôn 150 liệt sĩ từ trận Tết Mậu Thân 1968. Nhờ email trao đổi, ông Thắng và Anh hùng Chế Trung Hiếu liên hệ Connor, kết nối với đại úy Martin E. Strones. Tháng 4/2017, hai cựu binh Mỹ đến Việt Nam, chỉ đúng vị trí hố chôn, giúp tìm thấy 150 liệt sĩ Tiểu đoàn 1, 2, Trung đoàn 4, Sư đoàn 5 và Đại đội đặc công Biên Hòa. Sự kiện này đánh dấu bước ngoặt, đưa không ảnh thành công cụ tìm mộ liệt sĩ.
Tìm mộ liệt sĩ: Từ tâm nguyện cá nhân đến sứ mệnh lớn
Năm 2000, ông Thắng, khi đó 27 tuổi, bắt đầu tìm mộ cậu ruột hy sinh ở Quảng Nam năm 1972. Dù chỉ xác định được nơi cậu hy sinh, hành trình này khơi dậy ý thức về những liệt sĩ chưa được quy tập. Ông thu thập thông tin từ nhân chứng, dữ liệu lịch sử, danh sách chiến sĩ, gửi cơ quan chức năng. Tuy nhiên, lời kể nhân chứng thường thiếu chính xác. Sau sự kiện Biên Hòa, ông nhận ra không ảnh là bằng chứng khách quan, khó sai lệch, mở ra hướng đi mới trong việc tìm kiếm hố chôn tập thể.
Không ảnh chiến tranh: Chìa khóa mở kho tàng dữ liệu
Với đam mê nhiếp ảnh và kiến thức kiến trúc, ông Thắng săn lùng không ảnh chiến tranh Việt Nam từ web, blog, diễn đàn của cựu binh Mỹ. Ông tải ảnh miễn phí hoặc bỏ tiền mua ảnh bản quyền. Mỹ sở hữu kho không ảnh khổng lồ từ máy bay trinh sát, ghi lại trước, trong, sau trận đánh. Nhờ sự hỗ trợ từ Bob, Martin và nhiều cựu binh, ông xây dựng kho dữ liệu hàng chục nghìn không ảnh, bản đồ. Ông phân tích ảnh, kết hợp công nghệ, lịch sử, lời kể nhân chứng để khoanh vùng hố chôn. Khi dữ liệu đạt độ tin cậy trên 50%, ông gửi cơ quan chức năng. Đến nay, khoảng 600 liệt sĩ được tìm thấy, nhưng ông cho rằng con số này chỉ chiếm 20-30% hồ sơ.
Hành trình không dừng lại. Năm 2017, một cựu binh chính quyền Sài Gòn cung cấp thông tin về hố chôn trận sông Thao, Tây Ninh, năm 1966. Khi ông Thắng tìm được không ảnh, nhân chứng đã qua đời vì Covid-19, khu vực giờ là nhà dân. Ông gửi hồ sơ cho cơ quan chức năng, nhấn mạnh cần cẩn trọng khi khai quật để tránh ảnh hưởng dân chúng. Nhiều trường hợp, quyết định tìm kiếm đòi hỏi sự cân nhắc lớn vì chi phí và độ phức tạp.
Đại tá Mai Xuân Chiến, từng đồng hành cùng ông Thắng, đánh giá cao sự tận tâm của ông. Cùng kỹ sư Lâm Hồng Tiến, ông Thắng mở ra hướng đi mới, kết hợp dữ liệu Mỹ – Việt, không ảnh và nhân chứng cựu binh đối phương. Trước Ngày thương binh liệt sĩ 2025, ông Thắng gặp Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình, chia sẻ hành trình. Ông khẳng định sẽ tiếp tục miễn là còn manh mối và người cần tìm.
Theo: VnExpress