Trong 100 ngày đầu tiên sau khi nhậm chức, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã đối mặt với hơn 220 vụ kiện trên khắp nước Mỹ, thách thức hàng loạt chính sách từ nhập cư, quân sự đến tự do ngôn luận. Làn sóng pháp lý này không chỉ phản ánh sự phản đối mạnh mẽ mà còn đặt ra nguy cơ làm suy yếu nguyên tắc phân quyền trong Hiến pháp.
- Bắt 13 thanh niên chuyên hack tài khoản Facebook, thu lợi gần 23 tỷ đồng
- Bạn gái kẻ trốn truy nã Bùi Đình Khánh cùng 5 bị can bị khởi tố
- Tổng thống Trump tiết lộ yếu tố then chốt dỡ bỏ thuế đối với Trung Quốc
Làn sóng kiện tụng chưa từng có
Kể từ khi nhậm chức vào tháng 1/2025, Tổng thống Trump và chính quyền của ông đã bị kiện trung bình hơn hai lần mỗi ngày. Các vụ kiện tập trung vào hơn 24 sắc lệnh hành pháp, việc sa thải 20 quan chức cấp cao và nhiều hành động hành pháp khác. Theo Giáo sư luật Justin Levitt từ Đại học Loyola Marymount, chính quyền Trump đã hành động như một “chiến dịch sốc và kinh hoàng”, phá vỡ các rào cản pháp lý để thúc đẩy chương trình nghị sự.
Các vụ kiện tăng đều qua các tháng: 20 vụ trong tháng 1, khoảng 70 vụ mỗi tháng 2 và 3, và 50 vụ tính đến giữa tháng 4. Khoảng 60 vụ liên quan đến chính sách nhập cư, với các tòa án chặn các nỗ lực như xóa quyền công dân theo nơi sinh, cắt tài trợ cho “thành phố trú ẩn” và trục xuất người nhập cư mà không qua quy trình xét xử đầy đủ.
Các phán quyết chặn chính sách của Trump
Tòa án liên bang đã ngăn chặn nhiều chính sách then chốt của Trump, bao gồm:
- Nhập cư: Chặn việc xóa quyền công dân theo nơi sinh và tước tình trạng bảo vệ tạm thời của hàng ngàn người nhập cư.
- Quân sự: Ngăn lệnh cấm người chuyển giới phục vụ trong quân đội.
- Tài trợ: Hủy bỏ nỗ lực đóng băng hàng nghìn tỷ đô la tài trợ cho các bang, tổ chức phi lợi nhuận và viện trợ nước ngoài.
Thẩm phán John Coughenour, do Tổng thống Reagan bổ nhiệm, đã chỉ trích sắc lệnh về quyền công dân theo nơi sinh, nhấn mạnh rằng “pháp quyền là ngọn lửa không thể để lụi tàn”. Tuy nhiên, một số chính sách như sa thải hàng ngàn nhân viên chính phủ hay giải thể Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) vẫn được tòa án tạm thời cho phép.
Cáo buộc vi phạm lệnh tòa và hành động thiếu thiện chí
Luật sư đối lập cáo buộc chính quyền Trump vi phạm lệnh tòa ít nhất sáu lần. Thẩm phán James Boasberg đã chỉ trích việc chính quyền không tuân thủ lệnh đưa người nhập cư trở lại Mỹ sau khi trục xuất sai quy định, gọi đây là hành động “thiếu thiện chí”. Một trường hợp nổi bật là Kilmar Abrego Garcia, người bị trục xuất nhầm đến El Salvador bất chấp lệnh cấm của tòa án. Dù Tòa án Tối cao yêu cầu thả, chính quyền vẫn chưa đưa anh trở lại Mỹ.
Theo khảo sát của ABC News/Washington Post/Ipsos, 65% người Mỹ cho rằng chính quyền Trump cố tình tránh tuân thủ lệnh tòa, và 62% tin rằng chính quyền không tôn trọng pháp quyền.
Tòa án tối cao và các thách thức tự do ngôn luận
Hầu hết vụ kiện chưa đến Tòa án Tối cao, nhưng chính quyền Trump đã yêu cầu tòa này chặn một số phán quyết khẩn cấp. Tòa án Tối cao đã hủy lệnh cấm trục xuất theo Đạo luật Kẻ thù Người nước ngoài do vấn đề kỹ thuật và cho phép sa thải nhân viên chính phủ tạm thời. Tuy nhiên, tòa cũng buộc chính quyền giải phóng 2 tỷ đô la viện trợ nước ngoài.
Về tự do ngôn luận, bốn công ty luật đã kiện chính quyền Trump vì bị nhắm mục tiêu do công việc trước đây, cáo buộc vi phạm Tu chính án thứ Nhất. Đại học Harvard cũng kiện vì bị đóng băng 2 tỷ đô la tài trợ, cho rằng điều này đe dọa quyền tự do học thuật. Ngoài ra, chín sinh viên cáo buộc bị thu hồi visa vì ủng hộ Palestine, đánh dấu lần đầu tiên trong hơn hai thập kỷ chính phủ nhắm vào sinh viên vì phát ngôn.
Nguy cơ suy yếu phân quyền
Các thẩm phán như Harvie Wilkinson III cảnh báo rằng xung đột liên tục giữa chính quyền Trump và tư pháp có thể làm suy yếu nguyên tắc phân quyền trong Hiến pháp. Những người ủng hộ Trump gọi các vụ kiện là “đảo chính tư pháp”, trong khi phe đối lập ca ngợi tư pháp vì kiểm soát quyền lực hành pháp.
Với các vụ kiện lớn, như thách thức quyền công dân theo nơi sinh, sắp được Tòa án Tối cao xem xét, cuộc chiến pháp lý này hứa hẹn sẽ còn kéo dài và định hình nhiệm kỳ của Trump.
Theo: abcnews