Việt Nam đang đối mặt nguy cơ lớn từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ với hàng xuất khẩu. Trong bối cảnh này, việc ký kết một hiệp định thương mại song phương (FTA) với Mỹ không chỉ là cần thiết mà còn có thể là “chìa khóa” để biến nguy thành cơ – nhưng liệu có dễ dàng?
- Trú ẩn trong vàng: Cái giá thật sự của làn sóng gom vàng toàn cầu
- Cao tốc do nhà nước đầu tư sẽ thu phí, mức thấp nhất từ 900 đồng mỗi km
- Tổng thống Nga Putin gọi Elon Musk là nhà tiên phong không gian như Korolev
Thuế đối ứng Mỹ – mối đe dọa hiện hữu với xuất khẩu Việt Nam
Việt Nam đang bị Mỹ áp thuế đối ứng trên nhiều mặt hàng, khiến hàng hóa xuất khẩu vào thị trường quan trọng này chịu thiệt hại lớn. Tại Hội thảo “Thuế đối ứng của Hoa Kỳ và ứng phó của doanh nghiệp Việt Nam” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 18-4, ông Đậu Anh Tuấn – Phó tổng thư ký VCCI – cho rằng áp lực thuế mới từ phía Mỹ đang tạo cú sốc lớn cho hoạt động xuất khẩu.
Mỹ áp thuế với 57 quốc gia, trong đó Việt Nam không nằm trong nhóm được miễn trừ. Theo ông Tuấn, các mặt hàng xuất khẩu chủ lực như đồ gỗ sẽ chịu thiệt hại nặng nề. Dự báo nếu mức thuế đối ứng 10% được áp, kim ngạch xuất khẩu gỗ sang Mỹ có thể giảm đến 30% trong năm 2025.
Không chỉ xuất khẩu, cả hạ tầng và chuỗi cung ứng nội địa cũng “dính đòn”
Ảnh hưởng không dừng lại ở doanh nghiệp xuất khẩu. Các lĩnh vực hạ tầng khu công nghiệp, logistics, và sản xuất nguyên phụ liệu cũng bị liên đới do thuế đối ứng khiến đơn hàng sụt giảm, dòng vốn đầu tư chững lại.
Tiến sĩ Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia, cảnh báo: nếu Mỹ áp mức thuế 20–25%, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam có thể giảm từ 6 đến 7,5 tỉ USD – tương ứng mất 1,5% tăng trưởng xuất khẩu, và dòng vốn FDI thực hiện sẽ giảm từ 3–5%.
FTA với Mỹ – cơ hội trong thách thức hay ảo vọng ngắn hạn?
Ông Đậu Anh Tuấn, phó tổng thư ký VCCI trình bày báo cáo tại hội thảo – Ảnh: B.NGỌC. Nguồn: Báo Tuổi Trẻ
Bà Phạm Chi Lan – chuyên gia kinh tế – đặt câu hỏi: “Tại sao Việt Nam có FTA với 17 nước mà chưa có FTA thực sự với Mỹ?” Trong khi đó, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất và là nguồn FDI quan trọng của Việt Nam.
Hiện hai nước mới dừng lại ở mức BTA và BTA+ (Hiệp định Thương mại song phương thông thường), chưa có cơ chế ưu đãi toàn diện như các FTA hiện đại. Việc đàm phán và ký FTA với Mỹ, theo bà Lan, sẽ giúp Việt Nam được đối xử tương đương như các quốc gia có FTA, không chỉ về thuế mà cả hàng rào phi thuế quan.
Tăng nội địa hóa và công nghiệp phụ trợ – lời giải dài hạn
Một điểm đáng chú ý là trong khi Mỹ lo ngại Việt Nam trở thành điểm “lẩn tránh xuất xứ” của hàng Trung Quốc, thì chúng ta cần chứng minh được tỷ lệ nội địa hóa cao trong chuỗi cung ứng để khẳng định năng lực sản xuất thực sự.
Theo bà Lan, phát triển mạnh công nghiệp phụ trợ, giảm phụ thuộc nhập khẩu và nâng giá trị gia tăng là điều kiện tiên quyết để tránh rơi vào thế yếu trong đàm phán. “Chuyển thị trường luôn khó hơn giữ thị trường, chi phí mở thị trường mới có thể gấp 3 lần giữ lại thị trường Mỹ”, bà nhấn mạnh.
Doanh nghiệp cần xoay xở, nhà nước cần đồng hành
Ông Đậu Anh Tuấn cho rằng trong giai đoạn này, doanh nghiệp cần chủ động tính toán phương án giảm thiểu rủi ro, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, nhưng không thể đơn độc.
Vai trò của hiệp hội ngành hàng, các tổ chức đại diện doanh nghiệp và đặc biệt là chính phủ cần được phát huy. Đàm phán cấp cao với Mỹ phải dựa trên tiếng nói của doanh nghiệp, dữ liệu thị trường và kế hoạch hành động cụ thể.
Ngoài ra, cần xúc tiến thương mại mạnh hơn, mở thêm thị trường mới, kết hợp cải cách thể chế để nâng năng lực cạnh tranh. Những kiến nghị về hỗ trợ thiệt hại, tín dụng ưu đãi, và đào tạo nguồn nhân lực xuất khẩu cần được thực hiện kịp thời và thực chất.
Ký FTA với Mỹ – dễ hay không?
Vấn đề không chỉ là “có nên” mà là “có thể”. Mỹ không dễ dãi trong đàm phán FTA, đòi hỏi cao về minh bạch, sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn lao động và môi trường. Câu hỏi đặt ra: liệu Việt Nam đã sẵn sàng để đáp ứng các yêu cầu này và nhận lại những ưu đãi thương mại tương xứng?
Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt: hoặc tìm cách thích nghi trong hệ thống thuế đối ứng, hoặc chủ động tiến lên một cấp độ hợp tác mới với Mỹ thông qua FTA. Dù chọn hướng nào, điều chắc chắn là cần một chiến lược rõ ràng, bản lĩnh thương lượng và sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước và doanh nghiệp.
Nguồn: Báo Tuổi Trẻ