Sau hơn một thập kỷ bỏ hoang, Nhà máy bột giấy Phương Nam ở Tây Ninh được xác định “không thể khắc phục” do công nghệ đặc thù, nguyên liệu không còn. Dự án tiêu tốn hơn 3.400 tỷ đồng nhưng chưa từng vận hành thương mại, nay đứng trước nguy cơ xóa sổ hoàn toàn.

Công nghệ từ phòng thí nghiệm ra thực tế

Nhà máy bột giấy Phương Nam được phê duyệt năm 2003 tại xã Thạnh Hóa, công suất thiết kế 100.000 tấn/năm, nguyên liệu chính là cây đay. Đây là loại cây từng phổ biến ở đồng bằng sông Cửu Long nhưng hiện gần như biến mất.

Dây chuyền sản xuất bột giấy từ cây đay là công nghệ “đặc thù”, chưa từng áp dụng thương mại ở đâu ngoài Việt Nam. Từ giai đoạn thiết kế, công nghệ này đã “đi thẳng từ phòng thí nghiệm ra thực tế” nên khi chạy thử có tải năm 2012, toàn bộ hệ thống liên tục tắc nghẽn, sản phẩm không đạt tiêu chuẩn.

Các thiết bị đã được lắp đầy đủ (Ảnh Vietnam net)

Quá trình đầu tư đầy trắc trở

Ban đầu, dự án thuộc Công ty TRACODI – đơn vị không có kinh nghiệm trong ngành giấy. Năm 2007, tổng vốn đầu tư điều chỉnh tăng từ 1.487 tỷ lên hơn 2.287 tỷ đồng. TRACODI mua toàn bộ thiết bị trị giá hơn 57 triệu euro khi công trình chưa hoàn thiện.

Năm 2008, dự án được chuyển về SCIC (Bộ Tài chính), sau đó giao cho Tổng công ty Giấy Việt Nam năm 2009. Khi tiếp nhận, nhiều hạng mục đã xây dựng xong, khu xử lý nước thải, văn phòng, nhà ở công nhân cũng đã hình thành.

Thử nghiệm bất thành, dừng hoạt động

Năm 2012, nhà máy hoàn tất xây dựng, lắp đặt thiết bị, chạy thử không tải đạt yêu cầu. Tuy nhiên, khi chạy có tải, dây chuyền liên tục tắc nghẽn do xử lý nguyên liệu không đạt chuẩn.

Tổng công ty Giấy từng thử thay nguyên liệu từ đay sang tràm cừ, gỗ keo… nhưng đều không hiệu quả kinh tế. Tháng 4/2014, Thủ tướng đồng ý dừng dự án.

Bế tắc xử lý và đấu giá

Tổng công ty Giấy mời nhiều chuyên gia trong, ngoài nước tìm giải pháp nhưng không ai khắc phục được. Các phương án điều chỉnh sản xuất để phù hợp nguyên liệu khác đều không khả thi. Sản phẩm chủ yếu là giấy in báo, vốn tiêu thụ khó khăn.

Bộ Công Thương từng chỉ đạo đấu giá dự án, song nhiều lần thất bại do không có nhà đầu tư tham gia.

Hơn một thập kỷ bỏ hoang

Quang cảnh hoang tàn (Ảnh Vietnam net)

Kể từ khi ngừng vận hành, nhiều hạng mục xuống cấp nghiêm trọng. Khu xử lý nước thải, máy móc ngoài trời bị hư hỏng, gỉ sét. Cỏ dại phủ kín phần đất bỏ trống. Vùng nguyên liệu đay hoàn toàn biến mất, khiến khả năng tái khởi động gần như bằng không.

Ngoài khó khăn kỹ thuật, dự án còn vướng vấn đề tài chính, nợ nần và các vụ kiện từ chủ nợ.

Thanh tra Chính phủ vào cuộc

Mới đây, Thanh tra Chính phủ đã đưa dự án này vào danh sách thanh tra các công trình chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, hiệu quả thấp, nguy cơ gây thất thoát, lãng phí.

Kết luận của Tổng công ty Giấy cho rằng, với điều kiện hiện nay, Nhà máy bột giấy Phương Nam là “không thể khắc phục”, đứng trước nguy cơ phải đóng cửa vĩnh viễn.

Theo: Vietnam net