Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã bắt tay vào xây dựng một công trình thủy điện khổng lồ mang tên Đập Nhã Lỗ Tạng Bố. Đây được xem là một trong những siêu dự án lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, dự án này cũng mang đến những nguy cơ tiềm ẩn khôn lường. Vậy liệu đây là một giấc mơ tham vọng hay một canh bạc đầy mạo hiểm của Trung Quốc?

Giới thiệu dự án Đập Nhã Lỗ Tạng Bố

Ở vùng đất hiểm trở của dãy Himalaya; Trung Quốc đang xây dựng một công trình có thể thay đổi cả lịch sử loài người. Đập Nhã Lỗ Tạng Bố được thiết kế với công suất 60 GW và sản lượng điện 300 TWh/năm, vượt xa bất kỳ con đập nào trên thế giới, kể cả Đập Tam Hiệp (công suất 22,5 GW, sản lượng 100 TWh/năm).

Tuy nhiên, để xây dựng siêu đập này, Trung Quốc cần phải chi ra một khoản tiền khổng lồ khoảng 170 tỷ USD, tương đương với GDP của nhiều quốc gia nhỏ. Mặc dù đây là một bước tiến kỹ thuật vĩ đại; nhưng cũng tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường cho cả khu vực và thế giới.

Đập Nhã Lỗ Tạng Bố
Thiết kế dự kiến của siêu đập thủy điện trên sông Nhã Lỗ Tạng Bố. (Đồ họa: WSJ)

Tại sao Đập Nhã Lỗ Tạng Bố lại gây lo ngại?

1. Vị trí nguy hiểm

Đập Nhã Lỗ Tạng Bố được đặt ngay trên một trong những vùng địa chất động nhất thế giới, nơi có sự giao thoa của các mảng kiến tạo Ấn Độ – Á Âu. Năm 1950; 1 trận động đất 8,6 độ đã xảy ra tại khu vực này tạo ra hậu quả thảm khốc. Nếu lịch sử lặp lại, đập có thể trở thành một quả bom nước khổng lồ; gây thảm họa cho khu vực hạ lưu.

2. Tác động của biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu đã khiến sông băng tại Tây Tạng tan chảy với tốc độ kỷ lục; làm tăng nguy cơ lở đất, sạt núi và lũ quét. Đây là những yếu tố có thể khiến dự án trở thành một thảm họa bất kỳ lúc nào.

3. Khó khăn trong xây dựng

Để hoàn thành công trình này, Trung Quốc sẽ phải khoan 4-6 đường hầm xuyên núi, mỗi hầm dài tới 20 km. Địa chất phức tạp; áp suất từ lượng nước khổng lồ; và thời tiết khắc nghiệt có thể gây ra những sai sót nghiêm trọng; dẫn đến thảm họa.

Dòng chảy của sông Nhã Lỗ Tạng Bố đi qua Trung Quốc, Ấn Độ và Bangladesh. (Đồ họa: Daily star)

Lợi ích cho Trung Quốc, rủi ro cho toàn khu vực

Trung Quốc đã đưa ra nhiều lý do để biện minh cho việc xây dựng Đập Nhã Lỗ Tạng Bố. Những lý do này bao gồm:

  • Giảm phụ thuộc vào than đá: Siêu đập sẽ thay thế hàng trăm triệu tấn than đá, giúp giảm 250 triệu tấn CO₂ mỗi năm.
  • Đảm bảo an ninh năng lượng: Cung cấp điện cho khoảng 300 triệu người, tương đương với dân số Hoa Kỳ.
  • Phát triển kinh tế Tây Tạng: Mang lại cơ hội công nghiệp hóa cho một vùng đất nghèo nàn, kém phát triển.

Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc Trung Quốc sẽ kiểm soát một phần rất lớn nguồn nước của sông Brahmaputra, con sông quan trọng đối với Ấn Độ và Bangladesh. Điều này làm dấy lên lo ngại về an ninh nước và địa chính trị trong khu vực.

Tác động đến Ấn Độ và Bangladesh

Con sông Brahmaputra, chảy từ Tây Tạng qua Ấn Độ và đổ vào Bangladesh, là nguồn sống của hàng chục triệu người. Nếu Trung Quốc kiểm soát dòng chảy, cả Ấn Độ và Bangladesh sẽ phải đối mặt với hàng loạt vấn đề nghiêm trọng:

  • Mùa khô: Nếu Trung Quốc giữ nước trong hồ để sản xuất điện, Ấn Độ sẽ đối mặt với hạn hán, đặc biệt là ở bang Assam, nơi có nền nông nghiệp phát triển.
  • Mùa mưa: Nếu Trung Quốc xả nước quá sớm hoặc quá muộn, dòng nước sẽ gây ra lũ lụt khủng khiếp, phá hủy toàn bộ cơ sở hạ tầng và gây ra thảm họa nhân đạo.

Bên cạnh đó, việc xây dựng siêu đập cũng có thể làm suy giảm sản lượng thủy sản và nông nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của hàng triệu người dân khu vực.

Kịch bản thảm họa nếu Đập Nhã Lỗ Tạng Bố bị vỡ

Một trong những mối lo ngại lớn nhất là thảm họa nếu đập vỡ. Với khả năng chứa hàng tỷ mét khối nước, chỉ cần một động đất; mưa lũ cực đoan hoặc sai sót kỹ thuật cũng có thể kích hoạt một thảm họa không thể tưởng tượng nổi. Bang Assam (Ấn Độ) sẽ bị nhấn chìm trong biển nước; và Bangladesh sẽ phải gánh chịu hậu quả tồi tệ hơn nữa.

Thảm họa này sẽ không chỉ ảnh hưởng đến Ấn Độ và Bangladesh, mà còn gây ra thiệt hại lớn về môi trường ở Tây Tạng, nơi hệ sinh thái quý hiếm sẽ bị tàn phá.

Lợi ích cho ai và rủi ro cho ai?

Đập Nhã Lỗ Tạng Bố sẽ mang lại lợi ích khổng lồ cho Trung Quốc. Tuy nhiên rủi ro lại lan rộng khắp khu vực Nam Á. Ấn Độ và Bangladesh sẽ 2 quốc gia chịu thiệt hại nặng nề nhất bởi con đập này. Đặc biệt là nguy cơ về chính trị và nhân đạo.

Dự án Đập Nhã Lỗ Tạng Bố có thể là một kỳ tích về năng lượng; nhưng lại là một canh bạc nguy hiểm đối với an ninh khu vực. Với rủi ro lớn và những hệ quả không thể đoán trước; Trung Quốc đang đặt cược sự an toàn của hàng triệu người để theo đuổi tham vọng của mình. Nếu không được kiểm soát; dự án này có thể dẫn đến một thảm họa cho toàn bộ khu vực Nam Á và thế giới.