Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép áp dụng hình thức đầu tư tư nhân vào dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, nhằm thu hút thêm nguồn lực xã hội hóa cho công trình trọng điểm quốc gia. Nhiều doanh nghiệp lớn đã đề xuất tham gia với cam kết vốn lớn, cơ chế ưu đãi mạnh.

Mở rộng hình thức đầu tư: Không chỉ đầu tư công

Chiều 25/6, Chính phủ trình Quốc hội đề xuất bổ sung hình thức đầu tư tư nhân vào dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, thay vì chỉ đầu tư công như chủ trương trước đây.

Đề xuất này dựa trên Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 198/2025 của Quốc hội về mở rộng sự tham gia của khu vực tư nhân trong các dự án hạ tầng quan trọng. Theo Chính phủ, hiện chưa có quy định cụ thể cho phép các hình thức như PPP hay đầu tư trực tiếp tư nhân áp dụng vào dự án đường sắt cao tốc. Do đó, cần được Quốc hội cho phép bổ sung hình thức đầu tư trong kỳ họp thứ 9 này.

Doanh nghiệp lớn nhập cuộc: VinSpeed và Thaco cùng đề xuất

Công ty VinSpeed là đơn vị đầu tiên gửi văn bản đề xuất đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam bằng hình thức đầu tư trực tiếp, không qua PPP hay đầu tư công.

Doanh nghiệp cam kết tự thu xếp 20% vốn đầu tư (khoảng 12,27 tỷ USD), phần còn lại đề nghị Nhà nước cho vay 0% lãi suất trong 35 năm.

Ngoài ra, VinSpeed muốn được giao thực hiện quy hoạch các khu đô thị quanh ga, miễn thuế thiết bị, phương tiện, được hoạt động trong 99 năm và áp dụng giá vé thấp hơn 60–70% so với giá trần vé máy bay.

Khoảng ba tuần sau, Tập đoàn Trường Hải (Thaco) cũng trình đề xuất đầu tư tuyến này với tổng vốn hơn 1,5 triệu tỷ đồng (khoảng 61,35 tỷ USD), chưa gồm chi phí đền bù – phần mà Thaco đề xuất tách riêng để Nhà nước đảm trách.

Thaco đề xuất góp 20% tổng vốn, phần còn lại sẽ vay từ các tổ chức tài chính trong và ngoài nước với điều kiện Chính phủ bảo lãnh và hỗ trợ toàn bộ lãi vay trong 30 năm.

Doanh nghiệp khẳng định sẽ lập công ty dự án, giữ cổ phần chi phối, không chuyển nhượng quyền khai thác cho nhà đầu tư nước ngoài.

Bài toán vốn và cơ chế pháp lý

Theo Chính phủ, dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam có suất đầu tư rất lớn, thời gian thu hồi vốn dài, nên dù áp dụng hình thức PPP hay đầu tư tư nhân thì vẫn cần sự hỗ trợ mạnh từ Nhà nước. Thực tế quốc tế cũng cho thấy phần lớn hạ tầng đường sắt được đầu tư bằng vốn công.

Với đề xuất này, nếu Quốc hội đồng thuận, đây sẽ là lần đầu tiên một dự án hạ tầng quốc gia quan trọng như đường sắt tốc độ cao được mở cửa cho khu vực tư nhân tham gia trực tiếp. Trong trường hợp cần chính sách vượt thẩm quyền, Chính phủ sẽ báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định.

Theo VnExpress