Sáng 14/7, Hà Nội chìm trong lớp sương bụi dày đặc, chỉ số chất lượng không khí (AQI) đạt ngưỡng đỏ – mức có hại cho sức khỏe.

Sương mù dày đặc do bụi mịn bao trùm Hà Nội, chỉ số AQI chạm mức nguy hại

Sáng sớm, nhiều khu vực nội đô Hà Nội như Hồ Tây, Láng Hạ, Phạm Ngọc Thạch… xuất hiện lớp sương mù dày màu trắng đục. Tuy nhiên, đây không phải hiện tượng thời tiết bình thường, mà là dấu hiệu của ô nhiễm bụi mịn PM2.5 ở mức cao. Theo các trạm quan trắc không khí, chỉ số AQI tại thời điểm 6h sáng đạt 167 – mức “đỏ” theo phân loại quốc tế, nghĩa là có hại cho sức khỏe, đặc biệt đối với nhóm người nhạy cảm. Một số điểm còn ghi nhận mức AQI vượt 170. Tình trạng này gây khó thở, cay mắt, và làm giảm tầm nhìn rõ rệt trên nhiều tuyến đường, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và đi lại của người dân thủ đô.

Giới chuyên môn nhận định, hiện tượng “sương bụi” buổi sáng là dấu hiệu rõ ràng của không khí bị ô nhiễm nặng. Hà Nội đã nhiều lần nằm trong danh sách những thành phố có chất lượng không khí kém nhất thế giới, nhưng đây là một trong những lần thành phố lọt vào top 2 toàn cầu với mức AQI cao như vậy. Bên cạnh việc gây khó chịu và ảnh hưởng sức khỏe, tình trạng này cũng tác động đến tâm lý, làm tăng áp lực lên hệ thống y tế đô thị.

Nguyên nhân chủ yếu do nghịch nhiệt và phát thải đô thị chưa được kiểm soát

Các chuyên gia môi trường phân tích nguyên nhân chính gây ra tình trạng ô nhiễm bụi mịn đợt này là do hiện tượng nghịch nhiệt – khi tầng không khí ấm phía trên giữ lại lớp không khí lạnh gần mặt đất, khiến bụi không khuếch tán lên cao mà tích tụ lại ở tầng thấp. Thêm vào đó, hoạt động giao thông dày đặc, khí thải công nghiệp, xây dựng và đốt rác sinh hoạt không kiểm soát cũng làm tăng đáng kể nồng độ bụi mịn trong không khí. Tại các đô thị như Hà Nội, ô tô và xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch là một trong những nguồn phát thải lớn nhất, nhưng vẫn chưa có chính sách hiệu quả để hạn chế.

Đáng chú ý, quá trình đô thị hóa nhanh nhưng thiếu quy hoạch xanh và chưa kiểm soát tốt nguồn thải đang khiến Hà Nội ngày càng dễ bị ô nhiễm nghiêm trọng. Khi hiện tượng nghịch nhiệt xảy ra, các chất ô nhiễm từ mặt đất như bụi PM2.5, khí SO2, NO2… không thể thoát lên cao, tạo thành lớp sương bụi quẩn quanh. Nếu không có mưa hoặc gió mạnh, tình trạng này có thể kéo dài vài ngày, khiến không khí ngày càng ngột ngạt và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ hô hấp của người dân.

Cảnh báo sức khỏe được đưa ra, người dân cần hạn chế ra ngoài

Với mức AQI vượt 150, người dân được khuyến cáo hạn chế tối đa các hoạt động ngoài trời, đặc biệt là vào buổi sáng sớm và chiều muộn – khi mật độ bụi mịn ở mức cao nhất. Trẻ em, người già, phụ nữ mang thai và người có bệnh nền về hô hấp được khuyên nên ở trong nhà, đóng kín cửa và sử dụng máy lọc không khí nếu có. Trong trường hợp cần thiết phải ra ngoài, cần đeo khẩu trang đạt chuẩn lọc bụi mịn (N95 trở lên) và tránh tập thể dục hoặc vận động mạnh.

Thực tế, nhiều người dân ở Hà Nội đã bắt đầu hình thành thói quen theo dõi chỉ số AQI hàng ngày qua các ứng dụng như AirVisual, PAM Air… để điều chỉnh kế hoạch cá nhân. Tuy nhiên, trong bối cảnh tình trạng ô nhiễm ngày càng xảy ra thường xuyên và khắc nghiệt hơn, các biện pháp tự bảo vệ chỉ mang tính chất tạm thời. Về lâu dài, cần có chính sách mạnh mẽ từ phía chính quyền nhằm giảm phát thải và cải thiện hệ sinh thái đô thị.

Giải pháp chưa rõ ràng, đô thị vẫn đối mặt với bài toán không khí bẩn

Trong nhiều năm qua, Hà Nội đã triển khai một số biện pháp nhằm kiểm soát ô nhiễm không khí, như tăng cường trồng cây xanh, xây dựng hệ thống quan trắc và tuyên truyền giảm thiểu phương tiện cá nhân. Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, các biện pháp này vẫn còn rời rạc và thiếu tính chiến lược tổng thể. Việc xử lý bụi mịn PM2.5 – vốn là chất gây nguy hại chính – đòi hỏi đầu tư bài bản từ quy hoạch đô thị, phát triển giao thông công cộng đến chuyển đổi năng lượng sạch.

Một số đề xuất như áp dụng thuế môi trường đối với xe cá nhân, chuyển dần sang xe điện, kiểm soát nghiêm các công trình xây dựng, và xây dựng vành đai xanh đang được xem xét nhưng chưa được triển khai đồng bộ. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt, Hà Nội nếu không hành động quyết liệt sẽ tiếp tục đối mặt với các đợt ô nhiễm tương tự, thậm chí trầm trọng hơn.

Theo: VTC News