Một quan chức cấp cao của Hoa Kỳ đang thăm Đài Loan lần thứ hai trong vòng 2 tháng. Đây là dấu hiệu mới nhất cho thấy mối quan hệ ấm lên giữa Washington và Đài Bắc trong khi Bắc Kinh leo than gây áp lực lên hòn đảo tự quản Đài Loan này thông qua một loạt cuộc tập trận quân sự và xâm nhập bằng máy bay.

Ông Keith Krach, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao về Tăng trưởng Kinh tế, Năng lượng và Môi trường, đã đến Đài Loan vào cuối ngày 17/9 theo giờ địa phương. Ông đại diện cho Hoa Kỳ tại lễ tưởng niệm cựu Tổng thống Đài Loan Lý Đăng Huy vào hôm qua, ngày 19/9.

CNN dẫn lời một phó giáo sư tại Khoa Quan hệ Quốc tế tại Đại học Lehigh có tên Yinan He cho biết ông Lý Đăng Huy là nhà lãnh đạo Đài Loan đầu tiên đưa ra ý tưởng về hòn đảo này là một thực thể tách biệt với Trung Quốc đại lục: “Điều đó khiến ông ấy trở thành người bị Bắc Kinh ghét nhất hoặc ghét nhì trong danh sách các công dân Đài Loan. Do vậy, bằng cách tôn vinh ông Lý Đăng Huy, chính quyền Trump thực sự đang chọc giận Bắc Kinh”.

Chuyến thăm của ông Krach diễn ra chỉ hơn một tháng sau khi Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ Alex Azar đến thăm Đài Loan vào giữa tháng 8 vừa qua. Mục đích là để thảo luận về các biện pháp phòng chống Covid-19 nhưng cũng nhằm thể hiện sự ủng hộ mang tính biểu tượng của chính quyền Trump đối với Đài Bắc.  Ông Azar là quan chức cấp cao nhất của Mỹ đến thăm hòn đảo này trong nhiều thập kỷ.

Mối quan hệ giữa Mỹ và Đài Loan

Mỹ đã duy trì quan hệ chặt chẽ với Đài Loan kể từ khi hòn đảo này tách khỏi Trung Quốc đại lục vào năm 1949 sau khi kết thúc cuộc nội chiến đẫm máu. Nhưng kể từ khi Washington và Bắc Kinh thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức vào năm 1979, Mỹ đã hạn chế cử các quan chức cấp cao đến Đài Bắc để không gây phản cảm với chính phủ Trung Quốc, vì Trung Quốc tiếp tục coi nền dân chủ tự quản của khoảng 24 triệu người Đài Loan là một phần lãnh thổ không thể tách rời của Trung Quốc.

Lãnh đạo Trung Quốc, Chủ tịch Tập Cận Bình, tỏ rõ tham vọng “thống nhất” hòn đảo này với đất liền và từ chối loại trừ việc sử dụng vũ lực, cho dù Đảng Cộng sản Trung Quốc chưa bao giờ kiểm soát trực tiếp Đài Loan.

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ thông báo vào ngày 17/9 rằng Thứ trưởng Krach đang trên đường đến Đài Loan để dự lễ tưởng niệm, nhưng không cung cấp thêm thông tin về lịch trình cũng như kế hoạch của ông khi ở Đài Bắc. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus cho biết trên tài khoản Twitter chính thức của mình rằng: “Là tổng thống được bầu một cách dân chủ đầu tiên của Đài Loan, ông Lý Đăng Huy đã mở ra một kỷ nguyên dân chủ mới, thịnh vượng kinh tế, cởi mở và pháp quyền”.

Bắc Kinh lên tiếng phản đối quan hệ Mỹ và Đài Loan

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân lập tức lên tiếng rằng Mỹ và Đài Loan phải “dừng ngay lập tức” các trao đổi chính thức. “Trung Quốc kiên quyết phản đối bất kỳ hình thức trao đổi chính thức nào giữa Hoa Kỳ và Đài Loan. Lập trường này là nhất quán và rõ ràng”, ông Vương nói thêm.

Một bài xã luận trên tờ Global Times của nhà nước Trung Quốc nói rằng “Chuyến thăm của ông Krach mang lại bất hạnh cho Đài Loan”. Họ vẽ bức biếm họa về chú Sam, đang đeo khăn bịt mắt, dẫn Tổng thống Đài Loan Thái Văn Anh vào một cái hố. Bài xã luận này cho biết: “Ngày càng nhiều người lo lắng rằng eo biển Đài Loan sẽ là nơi có khả năng lớn nhất trong cuộc cạnh tranh giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ”.