Tháp Bánh Ít, di tích quốc gia hơn 1.000 năm tuổi tại Gia Lai, đang xuống cấp do bị viết, khắc bậy và hàng nghìn con dơi trú ngụ, phóng uế bên trong, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến giá trị di sản.

Kiến trúc độc đáo, giá trị lịch sử đặc biệt

Tháp Bánh Ít tọa lạc trên đồi cao thuộc xã Tuy Phước Bắc, mang đậm kiến trúc Champa, được xây dựng cuối thế kỷ XI – đầu thế kỷ XII. Tên gọi xuất phát từ hình dáng giống bánh ít lá gai – đặc sản Bình Định. Quần thể gồm bốn công trình: tháp Chính (Kalan), tháp Cổng (Gopura), tháp Lửa (Kosagrha) và tháp Bia (Posah). Đây là cụm tháp có số lượng lớn nhất trong 8 cụm tháp Chăm còn lại ở tỉnh Bình Định cũ, từng là trung tâm tôn giáo quan trọng của vương quốc Vijaya xưa.

Bị vẽ, khắc bậy và hư hại nội thất

Hiện nhiều bức tường trong tháp xuất hiện chữ viết bằng phấn, bút và cả khắc sâu vào gạch cổ, thậm chí có ghi rõ tên, ngày tháng. Tháp Chính – nơi thờ thần Shiva – bị vẽ nguệch ngoạc kín tường, làm mất mỹ quan và giá trị nguyên gốc.

Hai tháp Lửa và Bia, cao khoảng 10 m, đang là nơi trú ẩn của hàng nghìn con dơi. Chúng bám đặc trên tường, phóng uế khắp nền, bốc mùi hôi nồng khiến nhiều du khách e ngại không vào tham quan.

Phía sau tượng thần Shiva, dày đặc nét vẽ bậy (Ảnh: VnExpress)

Nỗ lực bảo vệ di tích

Ông Bùi Tĩnh – Giám đốc Bảo tàng tỉnh Gia Lai – cho biết tình trạng viết, vẽ bậy đã tồn tại hàng chục năm. Do đây là di tích cấp quốc gia, mọi hoạt động tu sửa phải được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cấp phép và có sự tham vấn chuyên gia để giữ nguyên trạng. Năm 2016, khi bố trí lực lượng bảo vệ thường xuyên, tình trạng xâm hại giảm đáng kể. Hiện khu di tích có 6 camera an ninh và bảng cảnh báo “Không viết, vẽ bậy lên tường”.

Về vấn đề dơi, ông Tĩnh cho rằng địa hình cao, kín của tháp là môi trường lý tưởng cho chúng trú ngụ. Dù đã nhiều lần tìm cách xua đuổi nhưng chưa hiệu quả. “Tôi sẽ chấn chỉnh ngay việc không vệ sinh phân dơi trong tháp”, ông nói.

Giá trị kiến trúc và công nhận di tích

Tháp Bánh Ít là công trình chuyển tiếp giữa hai phong cách Mỹ Sơn A1 và Bình Định, kết hợp sự trang nhã và hoành tráng của kiến trúc Champa. Năm 1982, quần thể được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia, trở thành một trong những biểu tượng văn hóa – lịch sử quan trọng của khu vực.

Theo: VnExpress