Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục công kích thị trường ôtô Nhật Bản, cáo buộc nước này tạo ra rào cản phi thuế quan gây bất lợi cho các hãng xe Mỹ.

Thị phần thấp và cáo buộc rào cản phi thuế quan

Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây tiếp tục đưa ra những cáo buộc nhằm vào thị trường ôtô Nhật Bản, cho rằng các nhà sản xuất xe Mỹ đang bị gây khó dễ bởi những rào cản phi thuế quan, dù không đưa ra bằng chứng cụ thể. Tuyên bố này được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới gia tăng, đặc biệt khi các cuộc đàm phán về thuế quan vẫn chưa đạt nhiều tiến triển.

Dù Nhật Bản đã loại bỏ thuế nhập khẩu xe và linh kiện ôtô từ năm 1978, các hãng xe nước ngoài – đặc biệt là từ Mỹ – vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc mở rộng thị phần. Theo số liệu năm 2024 từ Hiệp hội Đại lý Ôtô Nhật Bản (JADA), xe nhập khẩu chỉ chiếm khoảng 7% tổng doanh số thị trường, tương đương hơn 320.000 chiếc.

Trong số này, các thương hiệu châu Âu như Mercedes-Benz và BMW dẫn đầu với thị phần lần lượt đạt 17% và 11%. Trong khi đó, các hãng xe Mỹ tỏ ra lép vế hơn nhiều: Jeep – thương hiệu thuộc tập đoàn Stellantis – chiếm khoảng 3%, còn Chevrolet và Cadillac chỉ đạt lần lượt 0,18% và 0,14%. Tesla không công bố số liệu theo quốc gia nhưng được cho là chiếm khoảng 1,77% thông qua nhóm “khác”. Ford đã rút khỏi thị trường Nhật từ năm 2016.

“Bài kiểm tra bóng bowling” và những tuyên bố gây tranh cãi

Trên mạng xã hội ngày 21/4, ông Trump nhắc lại cáo buộc từng gây chú ý trước đây: Nhật Bản áp dụng một “bài kiểm tra bóng bowling” để loại trừ xe Mỹ – một cáo buộc không có cơ sở rõ ràng. Ông từng đưa ra tuyên bố tương tự vào năm 2018, nhưng sau đó Nhà Trắng xác nhận ông “nói đùa”.

Tuy nhiên, trong báo cáo rào cản thương mại thường niên công bố vào tháng 3/2024, chính phủ Mỹ tiếp tục liệt kê nhiều trở ngại như tiêu chuẩn an toàn, quy định trạm sạc và chính sách hỗ trợ xe năng lượng sạch của Nhật là các yếu tố bất lợi cho doanh nghiệp Mỹ.

Phản bác từ chuyên gia Nhật Bản

Giới phân tích tại Nhật cho rằng những cáo buộc của ông Trump không phản ánh thực tế. Ông Mitsuhiro Kunisawa – chuyên gia ôtô và thành viên hội đồng Giải thưởng Xe của Năm tại Nhật – cho rằng thị trường không có rào cản phi thuế quan rõ rệt. Thay vào đó, sự phổ biến của xe nội địa là nhờ chất lượng cao, độ tin cậy và tính phù hợp với điều kiện hạ tầng giao thông Nhật Bản.

Thực tế, nhiều tuyến phố tại Nhật có chiều rộng dưới 3,5 mét – không lý tưởng cho các dòng SUV cỡ lớn như Jeep Grand Cherokee hay Cadillac Escalade vốn có chiều ngang gần 2 mét. Bên cạnh đó, người tiêu dùng Nhật ưu tiên xe tiết kiệm nhiên liệu và có vô-lăng bên phải – điều mà nhiều mẫu xe Mỹ không đáp ứng được. Ví dụ, mẫu Harrier hybrid của Toyota tiêu thụ 4,48 lít/100 km, trong khi Jeep Grand Cherokee Limited 4xe tiêu thụ gần gấp đôi – 9,6 lít/100 km.

Giá thành cao cũng là rào cản đáng kể. Tỷ giá đồng yen yếu khiến nhiều mẫu xe Mỹ trở nên “quá đắt đỏ” so với đối thủ Nhật cùng phân khúc. Trong số 13 mẫu xe do Jeep và GM phân phối tại Nhật, hơn một nửa được xếp vào nhóm có giá vượt mức thị trường.

Chính sách thuế quan và những hệ lụy tiềm tàng

Trong bối cảnh một số nhà kinh tế kỳ vọng đồng yen sẽ tăng trở lại, việc chính quyền Trump theo đuổi chính sách bảo hộ sản xuất trong nước – bao gồm khả năng áp thêm thuế quan – có thể đẩy chi phí sản xuất và xuất khẩu ôtô Mỹ lên cao hơn nữa. Thực tế, nhiều mẫu xe Mỹ hiện bán tại Nhật được sản xuất từ các nhà máy tại Trung Quốc, Ấn Độ hoặc Italy.

Trong trường hợp sản xuất xe vô-lăng bên phải tại Mỹ để phục vụ riêng thị trường Nhật, giá thành sản phẩm có thể tiếp tục bị đội lên, gây bất lợi trong cuộc cạnh tranh với các đối thủ châu Á.

Thị trường Nhật Bản từ lâu đã là bài toán khó đối với các hãng xe Mỹ. Những tranh cãi mới nhất cho thấy vấn đề này sẽ tiếp tục là một trong những chủ đề nhạy cảm trong chính sách thương mại của ông Trump nếu ông trở lại Nhà Trắng trong nhiệm kỳ tới.

Theo: Nikkei