Trong một quyết định mang tính đột phá, Ban Chấp hành Trung ương đã thống nhất chủ trương giảm số đơn vị hành chính cấp tỉnh từ 63 xuống còn 34, bao gồm 28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương. Đây là bước đi chiến lược nhằm tinh gọn bộ máy, thúc đẩy phát triển bền vững và hiện đại hóa quản trị xã hội.

Tinh gọn bộ máy, tăng hiệu quả quản lý nhà nước

Chiều 12/4, tại phiên bế mạc Hội nghị Trung ương 11 khóa XIII, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính lần này được xây dựng trên tinh thần “khoa học, đột phá, sáng tạo, bám sát thực tiễn và có tầm nhìn dài hạn, ít nhất là 100 năm”.

Mục tiêu đặt ra là hình thành không gian phát triển kinh tế – xã hội mới, phù hợp với xu thế hiện đại, đồng thời bảo đảm bộ máy hành chính tinh gọn, hiệu quả, gần dân và thích ứng tốt với yêu cầu phát triển bền vững.

Chính quyền địa phương chuyển sang mô hình 2 cấp

Theo nghị quyết mới, chính quyền địa phương sẽ tổ chức theo 2 cấp:

  • Cấp tỉnh: gồm tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương
  • Cấp xã: gồm xã, phường, đặc khu trực thuộc tỉnh/thành phố

Toàn bộ đơn vị hành chính cấp huyện sẽ được xóa bỏ sau khi sửa đổi Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (dự kiến ban hành năm 2025). Đồng thời, khoảng 60-70% đơn vị hành chính cấp xã hiện nay cũng sẽ được cắt giảm, góp phần tinh giản hệ thống và tăng cường hiệu lực điều hành.

Tổ chức Đảng và bộ máy hành chính đồng bộ theo mô hình mới

Trung ương cũng thống nhất kết thúc hoạt động của các đảng bộ cấp huyện. Thay vào đó, tổ chức đảng ở địa phương sẽ tương ứng với cấp hành chính mới: cấp tỉnh và cấp xã.

  • Cấp tỉnh: vừa thực thi chính sách Trung ương, vừa xây dựng chính sách địa phương, trực tiếp chỉ đạo cấp xã.
  • Cấp xã: chủ yếu thực hiện chính sách từ cấp trên, được phân quyền mạnh mẽ và có quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong phạm vi thẩm quyền.

Hợp nhất các tổ chức chính trị – xã hội

Một điểm nhấn quan trọng khác là chủ trương hợp nhất các cơ quan Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị – xã hội và các hội quần chúng từ Trung ương đến địa phương. Một số tổ chức như công đoàn viên chức và công đoàn lực lượng vũ trang sẽ chấm dứt hoạt động, đồng thời mức đóng góp công đoàn phí của người lao động cũng được giảm.

Danh sách các tỉnh, thành phố giữ nguyên và những địa phương sáp nhập

Theo dự thảo nghị quyết do Bộ Nội vụ chủ trì soạn thảo, cả nước có 11 đơn vị cấp tỉnh giữ nguyên hiện trạng, bao gồm:

  • Hà Nội, Thừa Thiên Huế, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La
  • Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh

52 địa phương còn lại sẽ được sắp xếp lại, trong đó có cả các thành phố trực thuộc Trung ương như: TP.HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng và Cần Thơ.

Một số phương án sáp nhập đang được nghiên cứu:

  • Đà Nẵng và Quảng Nam
  • Bắc Giang và Bắc Ninh
  • Hải Phòng và Hải Dương
  • Lào Cai và Yên Bái…

Thời gian thực hiện và lộ trình chuyển tiếp

Các nội dung sửa đổi Hiến pháp và hệ thống pháp luật liên quan sẽ được hoàn tất trước ngày 30/6 và chính thức có hiệu lực từ 1/7. Trong giai đoạn đầu, sẽ có thời gian chuyển tiếp để đảm bảo mọi hoạt động diễn ra trơn tru, không bị gián đoạn.

Việc thống nhất giảm còn 34 tỉnh thành không chỉ là cải cách hành chính mà còn là bước ngoặt lớn trong quá trình tái cấu trúc bộ máy nhà nước. Đây là nỗ lực mạnh mẽ nhằm hiện đại hóa hệ thống chính trị, mở rộng không gian phát triển, tạo đà bứt phá toàn diện cho đất nước trong giai đoạn mới.