Không phải bom hạt nhân, cuộc chiến giành quyền lực thế giới mới đang diễn ra trong từng con chip AI. Mỹ – Trung lao vào cuộc đua nghìn tỷ USD, doanh nghiệp toàn cầu buộc phải chọn phe.

Nỗi lo từ chính kiến trúc sư AI

Sam Altman, CEO OpenAI, ví sự ra đời của AI hiện nay như Dự án Manhattan chế tạo bom nguyên tử. Ông cảnh báo về một “vụ nổ hạt nhân năng lực” khi công nghệ phát triển quá nhanh, vượt ngoài tầm kiểm soát con người.
Nỗi lo không chỉ nằm ở khả năng máy móc thống trị, mà là một cuộc chiến tranh lạnh mới, được định hình bởi chip bán dẫn, dữ liệu và luật chơi công nghệ.

Cuộc đua AI phân cực thế giới thành hai hệ tư tưởng công nghệ rõ rệt:
• Khối Mỹ: Dẫn dắt bởi OpenAI, Google, Anthropic, phát triển theo mô hình độc quyền, “vườn có tường rào”. Công nghệ được bảo vệ chặt chẽ, khó tiếp cận.
• Khối Trung Quốc: Với Alibaba, ByteDance, DeepSeek… theo đuổi AI nguồn mở, giá rẻ, dễ tiếp cận, thúc đẩy sáng tạo trên diện rộng.
Mỹ và Trung Quốc hiện chiếm hơn 57% lực lượng nhân sự AI toàn cầu, đồng thời cạnh tranh quyết liệt về năng lực siêu máy tính, chuỗi cung ứng và chuẩn mực đạo đức công nghệ.

Nvidia: Gã khổng lồ mắc kẹt giữa hai làn đạn

Với giá trị vốn hóa hơn 4.000 tỷ USD, Nvidia trở thành “nhà cung cấp vũ khí” cho cả hai phe trong cuộc chiến AI.
• Washington siết chặt: Cấm bán chip AI mạnh nhất sang Trung Quốc.
• Bắc Kinh đáp trả: Từ chối mua chip H20 “phiên bản yếu” của Nvidia.
• Đối thủ nổi lên: AMD, Qualcomm, cùng các tập đoàn như Google, Amazon phát triển chip AI riêng.
Nvidia giờ mắc kẹt giữa áp lực chính trị và lợi ích thương mại, minh chứng cho việc công nghệ ngày nay không thể tách rời địa chính trị.

Trung Quốc đáp trả: Tự cường công nghệ

Không thể tiếp cận công nghệ hàng đầu từ Mỹ, Trung Quốc đẩy mạnh tự chủ công nghệ.
• Alibaba đang phát triển chip AI thế hệ mới, phục vụ hệ sinh thái đám mây nội bộ.
• Huawei, Cambricon cũng tăng tốc nghiên cứu chip AI.
• Đồng thời, Bắc Kinh thúc đẩy ngoại giao công nghệ, xây dựng liên minh các quốc gia “đồng chí hướng” để tạo hệ sinh thái song song với phương Tây.

Thế giới công nghệ rạn nứt

Chiến tranh lạnh AI đang tạo ra một bức màn sắt kỹ thuật số, chia cắt nền kinh tế toàn cầu:
• Chuỗi cung ứng phân mảnh: Doanh nghiệp buộc phải chọn phe.
• Chi phí gia tăng: Vận hành trong hai hệ sinh thái khác biệt.
• “Phương Nam toàn cầu”: Trở thành chiến trường giành giật giữa Mỹ – Trung.
• Vai trò bên thứ ba: EU với AI Act hay Ấn Độ, UAE cố gắng làm cầu nối nhưng ảnh hưởng vẫn hạn chế.

Nguy cơ và giải pháp

Nếu không kiểm soát, chiến tranh lạnh AI có thể dẫn tới một thế giới phân mảnh công nghệ cực đoan: Mỹ thống trị công nghệ độc quyền, Trung Quốc dẫn dắt nguồn mở, còn các quốc gia khác chỉ “nhặt vụn bánh mì”.
Để ngăn viễn cảnh đó, cần:
• Khung quản trị chung của Liên Hợp Quốc.
• Cam kết an toàn toàn cầu như Tuyên bố Bletchley.
• Hợp tác kỹ thuật trong nghiên cứu mã nguồn mở.
• Vai trò trung gian của các quốc gia tầm trung như UAE, Ấn Độ.
Chiến tranh lạnh AI không chỉ là cuộc đối đầu công nghệ. Đó là trận chiến giành quyền viết lại luật chơi cho nền kinh tế toàn cầu.

Theo: Dân Trí