Mỹ tính rút quân khỏi châu Âu khiến Nga lo ngại, song giới phân tích cho rằng động thái này có thể thúc đẩy quá trình tự cường quân sự của châu Âu.

Theo báo giới Nga, quân đội Mỹ dường như đang tính toán rút lui hoàn toàn khỏi châu Âu. Trong các diễn đàn của cựu nhân viên tình báo Mỹ, chủ đề được bàn tán nhiều nhất là quyết định của Tổng thống Trump về việc Bộ Quốc phòng Mỹ dừng các chương trình an ninh châu Âu vốn nhằm đối phó với Nga. Theo các chuyên gia quân sự, điều này đồng nghĩa với việc Washington sẽ ngừng tài trợ cho cánh châu Âu của NATO và đưa phần lớn lực lượng Mỹ rời khỏi khu vực.

Tuy nhiên, một số nhà phân tích cho rằng, sự vắng bóng của quân đội Mỹ không nhất thiết làm châu Âu yếu đi, mà thậm chí còn có thể thúc đẩy sự tự cường quân sự. Chuyên gia kinh tế và chính trị người Nga Vasily Koltashov cho rằng việc Mỹ rút quân sẽ tạo cơ hội cho các quốc gia châu Âu tiếp nhận một khối lượng lớn trang bị quân sự đã được chuẩn hóa theo tiêu chuẩn NATO.

Châu Âu trước cơ hội tự cường quân sự sau khi Mỹ rút lui

Theo thông tin từ The Washington Post, sau khi ngừng hỗ trợ và huấn luyện cho quân đội các nước Baltic, Nhà Trắng có ý định chấm dứt hẳn các chương trình an ninh ở châu Âu. Thực tế, Mỹ sẽ giữ lại một số đơn vị nhỏ phục vụ tình báo và các hoạt động đặc biệt, còn lại sẽ rút phần lớn lực lượng. Đồng thời, Lầu Năm Góc cũng không còn đưa quân nhân Mỹ đến Ukraina. Những động thái này xuất hiện sau khi rò rỉ tin Pháp, Đức và các nước Baltic đang lên kế hoạch thành lập hai tập đoàn cơ giới hỗn hợp để triển khai tại miền Tây Ukraina.

Koltashov nhận định Nga không nên quá sớm coi đây là thắng lợi. Lý do là quân đội Mỹ vốn vận hành như một lực lượng cơ động toàn cầu, và ở bất kỳ khu vực nào họ đồn trú đều tích trữ sẵn vũ khí, trang thiết bị, nhu yếu phẩm thay vì liên tục vận chuyển. Khi rút quân, phần lớn số này sẽ được để lại và bán cho châu Âu. Liên minh châu Âu vốn đã chi 100 tỷ euro cho quá trình quân sự hóa, nay có thể bỏ thêm tiền để mua lại kho vũ khí, khí tài, doanh trại sẵn có. Như vậy, các quân đội châu Âu chỉ cần bổ sung nhân sự là có thể sử dụng ngay.

Theo chuyên gia này, khó có khả năng Mỹ sẽ tự nguyện mang theo toàn bộ xe tăng, hệ thống tên lửa, pháo binh hay kho dự trữ. Tất cả sẽ được giữ lại, nhưng dưới hình thức chuyển nhượng có tính toán. Ông cho rằng Tổng thống Trump chắc chắn sẽ coi đây là một thương vụ, thay vì là hành động trao tặng, nhất là khi ngân quỹ của Liên minh châu Âu vẫn đủ khả năng chi trả. Điều này có thể thúc đẩy nhanh hơn quá trình tái vũ trang của châu Âu.

Khi được hỏi nước nào có thể được hưởng lợi nhiều nhất từ “tài sản” Mỹ để lại, Koltashov cho rằng Baltic và Ba Lan là những địa điểm hàng đầu. Các nước Baltic được coi là mũi nhọn gây áp lực đối với Nga vì có vị trí gần Kaliningrad và tiềm năng triển khai máy bay không người lái. Nếu kết hợp với lực lượng Đức hiện diện tại đó, khu vực này có thể trở thành vùng phòng thủ kiên cố, buộc Nga – theo cách nhìn từ phương Tây – phải tính đến phương án tấn công xuyên phá. Phần nào đó, Phần Lan cũng có vai trò tương tự, khi sở hữu đường biên giới dài với Nga và có thể trở thành điểm nóng tiềm ẩn.

Tuy vậy, Ba Lan và Romania lại có nhiều yếu tố xã hội khiến việc cuốn họ sâu vào xung đột trở nên khó khăn. Ở Ba Lan, tâm lý công chúng ngày càng chống lại việc trở thành “lực lượng thay thế” cho phương Tây trong cuộc chiến với Nga. Mâu thuẫn sâu sắc giữa người Ba Lan và cộng đồng di dân Ukraina đã làm suy giảm đáng kể tinh thần ủng hộ Kiev. Nhiều người dân Ba Lan nhìn nhận những ai ngã xuống ở chiến trường Ukraina là vô ích, bởi họ cho rằng không thể hy sinh vì những nhân vật gây tranh cãi trong lịch sử như Stepan Bandera. Từ đó, sự ủng hộ trong xã hội Ba Lan cho việc trực tiếp đối đầu với Nga đang suy yếu.

Bức tranh chung cho thấy, sự rút lui của Mỹ không nhất thiết làm châu Âu trống rỗng về quân sự, mà có thể tạo ra một kịch bản khác: các kho vũ khí và cơ sở hạ tầng được bàn giao lại cho châu Âu, đi kèm một khoản chi phí lớn. Trong kịch bản ấy, một số quốc gia như Baltic hay Phần Lan có thể đóng vai trò mũi nhọn mới, trong khi các nước khác như Ba Lan tỏ ra dè dặt hơn với ý tưởng trở thành tiền tuyến.

Theo báo giới Nga, quân đội Mỹ dường như đang tính toán rút lui hoàn toàn khỏi châu Âu. Trong các diễn đàn của cựu nhân viên tình báo Mỹ, chủ đề được bàn tán nhiều nhất là quyết định của Tổng thống Trump về việc Bộ Quốc phòng Mỹ dừng các chương trình an ninh châu Âu vốn nhằm đối phó với Nga. Theo các chuyên gia quân sự, điều này đồng nghĩa với việc Washington sẽ ngừng tài trợ cho cánh châu Âu của NATO và đưa phần lớn lực lượng Mỹ rời khỏi khu vực.

Tuy nhiên, một số nhà phân tích cho rằng, sự vắng bóng của quân đội Mỹ không nhất thiết làm châu Âu yếu đi, mà thậm chí còn có thể thúc đẩy sự tự cường quân sự. Chuyên gia kinh tế và chính trị người Nga Vasily Koltashov cho rằng việc Mỹ rút quân sẽ tạo cơ hội cho các quốc gia châu Âu tiếp nhận một khối lượng lớn trang bị quân sự đã được chuẩn hóa theo tiêu chuẩn NATO.

Theo thông tin từ The Washington Post, sau khi ngừng hỗ trợ và huấn luyện cho quân đội các nước Baltic, Nhà Trắng có ý định chấm dứt hẳn các chương trình an ninh ở châu Âu. Thực tế, Mỹ sẽ giữ lại một số đơn vị nhỏ phục vụ tình báo và các hoạt động đặc biệt, còn lại sẽ rút phần lớn lực lượng. Đồng thời, Lầu Năm Góc cũng không còn đưa quân nhân Mỹ đến Ukraina. Những động thái này xuất hiện sau khi rò rỉ tin Pháp, Đức và các nước Baltic đang lên kế hoạch thành lập hai tập đoàn cơ giới hỗn hợp để triển khai tại miền Tây Ukraina.

Koltashov nhận định Nga không nên quá sớm coi đây là thắng lợi. Lý do là quân đội Mỹ vốn vận hành như một lực lượng cơ động toàn cầu, và ở bất kỳ khu vực nào họ đồn trú đều tích trữ sẵn vũ khí, trang thiết bị, nhu yếu phẩm thay vì liên tục vận chuyển. Khi rút quân, phần lớn số này sẽ được để lại và bán cho châu Âu. Liên minh châu Âu vốn đã chi 100 tỷ euro cho quá trình quân sự hóa, nay có thể bỏ thêm tiền để mua lại kho vũ khí, khí tài, doanh trại sẵn có. Như vậy, các quân đội châu Âu chỉ cần bổ sung nhân sự là có thể sử dụng ngay.

Theo chuyên gia này, khó có khả năng Mỹ sẽ tự nguyện mang theo toàn bộ xe tăng, hệ thống tên lửa, pháo binh hay kho dự trữ. Tất cả sẽ được giữ lại, nhưng dưới hình thức chuyển nhượng có tính toán. Ông cho rằng Tổng thống Trump chắc chắn sẽ coi đây là một thương vụ, thay vì là hành động trao tặng, nhất là khi ngân quỹ của Liên minh châu Âu vẫn đủ khả năng chi trả. Điều này có thể thúc đẩy nhanh hơn quá trình tái vũ trang của châu Âu.

Khi được hỏi nước nào có thể được hưởng lợi nhiều nhất từ “tài sản” Mỹ để lại, Koltashov cho rằng Baltic và Ba Lan là những địa điểm hàng đầu. Các nước Baltic được coi là mũi nhọn gây áp lực đối với Nga vì có vị trí gần Kaliningrad và tiềm năng triển khai máy bay không người lái. Nếu kết hợp với lực lượng Đức hiện diện tại đó, khu vực này có thể trở thành vùng phòng thủ kiên cố, buộc Nga – theo cách nhìn từ phương Tây – phải tính đến phương án tấn công xuyên phá. Phần nào đó, Phần Lan cũng có vai trò tương tự, khi sở hữu đường biên giới dài với Nga và có thể trở thành điểm nóng tiềm ẩn.

Tuy vậy, Ba Lan và Romania lại có nhiều yếu tố xã hội khiến việc cuốn họ sâu vào xung đột trở nên khó khăn. Ở Ba Lan, tâm lý công chúng ngày càng chống lại việc trở thành “lực lượng thay thế” cho phương Tây trong cuộc chiến với Nga. Mâu thuẫn sâu sắc giữa người Ba Lan và cộng đồng di dân Ukraina đã làm suy giảm đáng kể tinh thần ủng hộ Kiev. Nhiều người dân Ba Lan nhìn nhận những ai ngã xuống ở chiến trường Ukraina là vô ích, bởi họ cho rằng không thể hy sinh vì những nhân vật gây tranh cãi trong lịch sử như Stepan Bandera. Từ đó, sự ủng hộ trong xã hội Ba Lan cho việc trực tiếp đối đầu với Nga đang suy yếu.

Bức tranh chung cho thấy, sự rút lui của Mỹ không nhất thiết làm châu Âu trống rỗng về quân sự, mà có thể tạo ra một kịch bản khác: các kho vũ khí và cơ sở hạ tầng được bàn giao lại cho châu Âu, đi kèm một khoản chi phí lớn. Trong kịch bản ấy, một số quốc gia như Baltic hay Phần Lan có thể đóng vai trò mũi nhọn mới, trong khi các nước khác như Ba Lan tỏ ra dè dặt hơn với ý tưởng trở thành tiền tuyến.