Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị và chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ đang mở ra cánh cửa rộng lớn cho khu vực tư nhân tham gia đầu tư các dự án hạ tầng, đặc biệt là đường sắt cao tốc và metro – những lĩnh vực từng được xem là “sân chơi” độc quyền của Nhà nước.

Trao cơ hội lớn cho doanh nghiệp tư nhân

Tại tọa đàm với cộng đồng doanh nghiệp ngày 31-5, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định tinh thần đột phá trong phát triển kinh tế tư nhân, đặc biệt trong lĩnh vực đường sắt. Theo đó, nhà đầu tư tư nhân chỉ cần đáp ứng năng lực tài chính, không nhất thiết phải có kinh nghiệm trong lĩnh vực chuyên biệt. Điều quan trọng là họ có thể thuê chuyên gia, nhà thầu giỏi để thực hiện dự án hiệu quả.

Đây chính là điểm nghẽn hành chính cần tháo gỡ”, Thủ tướng nhấn mạnh, cho rằng phải tách biệt rõ điều kiện của nhà đầu tư và nhà thầu để tránh làm khó doanh nghiệp.

PGS.TS Trần Đình Thiên cũng đồng tình, nhấn mạnh cần thay đổi tư duy quản lý, giao trọn quyền cho một nhà đầu tư đủ năng lực tài chính và quản trị, thay vì chia nhỏ khiến dự án bị phân mảnh, chậm tiến độ.

Doanh nghiệp trong nước đã sẵn sàng

Người dân đã dần quen sử dụng tuyến metro Bến Thành – Suối Tiên (Ảnh Báo tuổi Trẻ)

Nghị quyết 68, Nghị quyết 198 của Quốc hội và chương trình hành động của Chính phủ đang tạo đà mạnh mẽ cho tư nhân. Việc nhiều doanh nghiệp đăng ký tham gia tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam là minh chứng rõ nét cho tinh thần chủ động và năng lực tiềm tàng của khu vực tư nhân.

PGS.TS Trần Đình Thiên cho biết, nhiều doanh nghiệp Việt đã chứng minh năng lực qua các lĩnh vực như ô tô, công nghệ cao, hạ tầng – không chỉ là nhà thầu mà còn là nhà đầu tư, người quản lý và điều hành tổng thể.

Cần đặt niềm tin vào họ, nhưng phải lựa chọn minh bạch và đúng người, đúng việc,” ông Thiên nhấn mạnh, đồng thời cảnh báo không để xuất hiện tình trạng “thân hữu” làm méo mó quá trình lựa chọn.

Tư nhân – Quyết sách sống còn trong phát triển hạ tầng

PGS.TS Bùi Tất Thắng, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển, cho rằng: để nền kinh tế phát triển bền vững, nhất thiết phải tháo gỡ rào cản cho tư nhân tham gia hạ tầng trọng điểm. Từng có thời, doanh nghiệp tư nhân Pháp theo Toàn quyền Paul Doumer kiến tạo hệ thống đường sắt Đông Dương. Ngày nay, Việt Nam cần một mô hình tương tự – với cơ chế rõ ràng, bình đẳng và hiện đại.

TS Phạm Viết Thuận (Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường TP.HCM) khẳng định: Nghị quyết 68 không chỉ là định hướng mà là chính sách sống còn, bởi quy mô đầu tư đường sắt cần nguồn lực rất lớn, Nhà nước khó có thể “gồng gánh” một mình.

Nhà nước nên làm chủ trương, kiểm soát tiến độ và chất lượng, còn để tư nhân làm thật, làm sớm,” ông Thuận nhấn mạnh.

Quốc tế đã đi trước, Việt Nam cần bứt phá

Ảnh: Tuổi Trẻ

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy tư nhân có thể đóng vai trò chủ đạo nếu được tạo điều kiện đúng cách:

Mỹ:Tuyến Brightline tại Florida – do tư nhân sở hữu, vận hành – đã chứng minh khả năng tận dụng hạ tầng cũ, trái phiếu miễn thuế để giảm chi phí, tăng tốc triển khai.

Trung Quốc:Tuyến đường sắt cao tốc Hàng – Thiệu – Đài do tư nhân đầu tư chính (51%) vận hành đúng tiến độ, phục vụ gần 40 triệu lượt khách sau hai năm, nhờ chính sách hỗ trợ tương đương dự án công.

Ấn Độ: Tuyến Mumbai – Ahmedabad áp dụng mô hình trả định kỳ hỗn hợp (HAM), thu hút tư nhân qua hợp tác quốc tế, đổi mới tín hiệu và gắn kết phát triển đô thị.

Tất cả các quốc gia này đều có điểm chung: hoàn thiện khung pháp lý, chia sẻ rủi ro hợp lý và thiết lập cơ chế đầu tư minh bạch để tư nhân yên tâm bỏ vốn lâu dài.

Thay đổi tư duy để “mở đường” cho tư nhân

Nghị quyết 68 không chỉ là một văn bản chính trị, mà là bệ phóng chiến lược để Việt Nam chuyển mình. Khi tư nhân được tin tưởng và tạo cơ chế thuận lợi, họ hoàn toàn có thể tạo ra kỳ tích trong lĩnh vực đường sắt, như đã làm trong đô thị, ô tô và công nghệ cao.

Vấn đề không nằm ở năng lực – mà nằm ở cách Nhà nước kiến tạo “sân chơi” công bằng, minh bạch. Và nếu làm tốt điều đó, Việt Nam hoàn toàn có thể chứng kiến những tuyến đường sắt cao tốc do chính doanh nghiệp trong nước xây dựng và vận hành – phục vụ hàng chục triệu người dân, rút ngắn khoảng cách phát triển với thế giới.

Theo: Tuổi Trẻ