Tại thành phố Thanh Hóa, bên dòng sông Mã huyền thoại, một tượng đài sừng sững vươn mình như lời nhắc nhở về sự hy sinh anh dũng của 64 giáo viên và học sinh trong trận bom khốc liệt mùa hè năm 1972. Công viên tưởng niệm tại phường Nam Ngạn không chỉ là địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách mạng, mà còn là điểm đến văn hóa – lịch sử – tâm linh đầy xúc động, lưu dấu một thời lửa đạn hào hùng của xứ Thanh.

Khu tưởng niệm bên trong đê – Hành trình tri ân và kết nối lịch sử

Khu tưởng niệm bên trong đê (ảnh chụp màn hình)

Khu vực trong đê bao gồm:

  • Nhà lưu niệm ghi lại hình ảnh, tên tuổi các giáo viên và học sinh đã hy sinh.
  • Nhà quản lý, đón tiếp dành cho khách đến tham quan, tìm hiểu.
  • Khu tưởng niệm chính gồm hồ sen, sân lễ, đền thờ nữ sinh, mang phong cách kiến trúc truyền thống Việt Nam.
  • Khu tái hiện lịch sử mô phỏng chân thực công trường đắp đê năm xưa.
  • Hệ thống giao thông nội bộ và bãi đỗ xe phục vụ khách viếng thăm.

Điểm nhấn đặc biệt là tượng đài tưởng niệm nặng hơn 680 tấn, được tạc từ đá granite tự nhiên màu trắng ngà. Tượng đài cao 18 m, bố cục thể hiện hai giáo viên và năm học sinh đang lao động giữa tiếng bom đạn khốc liệt, mô phỏng thời điểm bị không quân Mỹ ném bom vào sáng ngày 14/6/1972.

Khúc tráng ca tuổi trẻ và sự kiện bi hùng ngày 14/6/1972

Theo các tài liệu lịch sử, khu vực Hàm Rồng – Nam Ngạn từng là tọa độ lửa trong suốt cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc của không quân Mỹ. Từ năm 1965 đến 1973, nơi đây hứng chịu hàng trăm đợt không kích, với hàng chục nghìn tấn bom được ném xuống, trở thành một trong những nơi bị đánh phá dữ dội nhất trên thế giới lúc bấy giờ.

Vào mùa mưa năm 1972, đoạn đê sông Mã tại Nam Ngạn bị đe dọa vỡ do nước lũ dâng cao. Trước nguy cơ nhấn chìm thị xã Thanh Hóa và các vùng lân cận, hơn 2.000 giáo viên, học sinh, sinh viên từ các trường như Trường Sư phạm 7+3, Trường Y sĩ… đã được huy động để bồi đắp đê trong kỳ nghỉ hè.

Khoảng 9h sáng ngày 14/6/1972, trong lúc công trường đang làm việc khẩn trương, máy bay Mỹ bất ngờ tập kích và ném 24 quả bom xuống khu vực. 64 giáo viên, học sinh đã hy sinh, gần 300 người bị thương và 8 người mất tích. Đây là một trong những trận ném bom tang thương nhất tại khu vực Hàm Rồng.

Kiến trúc đậm chất truyền thống – Hòa quyện giữa tâm linh và lịch sử

Ở khu ngoài đê, công trình bao gồm:

  • Tượng đài tưởng niệm sừng sững bên bờ sông Mã, hướng về phía đất liền như một biểu tượng của lòng kiên trung.
  • Miếu thờ, bia di tích, khu mô phỏng làng chài Nam Ngạn cổ xưa.
  • Ba gian đền nhỏ có kiến trúc mái cong, lợp ngói mũi hài khắc chữ “thọ”, mang đậm nét văn hóa xứ Thanh.
  • Đền thờ chính thiết kế theo hình chữ “đinh”, gồm tiền đường và hậu cung. Cột kèo bằng gỗ lim chạm trổ hoa văn thời Nguyễn, nền lát gạch bát, bậc tam cấp bằng đá xanh cổ kính.

Hệ thống chiếu sáng, điện trang trí và cây xanh đã được hoàn thiện, tạo nên không gian trang nghiêm nhưng gần gũi, ấm áp và tĩnh lặng – đúng chất của một địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống.

Từ công viên tưởng niệm đến điểm du lịch tâm linh lịch sử

Khu vực ngoại đê ngoài tượng đài còn có thêm các hạng mục khác như: bến thuyền, miếu thờ, bia ghi dấu địa điểm lịch sử, khu tái hiện không gian làng chài Nam Ngạn… (ảnh chụp màn hình)

Không chỉ là nơi tưởng niệm, tri ân những người đã ngã xuống, Tượng đài 64 giáo viên và học sinh hy sinh khi đắp đê sông Mã còn được kỳ vọng trở thành điểm đến văn hóa – lịch sử – tâm linh hấp dẫn, kết nối với các danh thắng như Hàm Rồng, đồi Quyết Thắng, trận địa pháo đồi C4…

Công trình hoàn thành đúng vào dịp 60 năm chiến thắng Hàm Rồng (3-4/4/1965 – 2025), mang thông điệp sâu sắc về lòng yêu nước, sự hy sinh và truyền thống cách mạng vẻ vang của nhân dân Thanh Hóa nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung.

Tượng đài tưởng niệm 64 giáo viên, học sinh hy sinh khi đắp đê sông Mã không chỉ là một công trình kiến trúc tầm vóc, mà còn là biểu tượng của lòng quả cảm, sự cống hiến thầm lặng của thế hệ trẻ. Đây chính là di tích lịch sử – văn hóa – tâm linh quý báu góp phần giáo dục truyền thống, hun đúc tinh thần yêu nước cho các thế hệ mai sau.