Quần thể Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn Kiếp Bạc được Việt Nam đề cử di sản thế giới tại kỳ họp UNESCO lần thứ 47, thể hiện giá trị văn hóa Trúc Lâm.

Vào tháng 7/2025, Việt Nam đã trình hồ sơ đề cử quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn Kiếp Bạc trở thành di sản thế giới tại kỳ họp thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới (UNESCO) tổ chức tại Paris. Sự kiện này thu hút 195 quốc gia thành viên. Hồ sơ đề cử nhấn mạnh giá trị văn hóa độc đáo của thiền phái Trúc Lâm, một dòng Phật giáo mang bản sắc Việt Nam, do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập từ thế kỷ 13. Đây không chỉ là di sản văn hóa mà còn là biểu tượng tinh thần sống động đến ngày nay.

Bà Trần Thị Hoàng Mai, Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hải Phòng, đại diện phái đoàn Việt Nam, cho biết hồ sơ tập trung vào thiền phái Trúc Lâm. Tông phái này kết hợp hài hòa Phật giáo Đại thừa, Nho giáo, Đạo giáo và tín ngưỡng dân gian. Hồ sơ được xây dựng từ năm 2012, phối hợp cùng ICOMOS, tổ chức tư vấn chuyên môn của UNESCO. Trong 13 năm, ba phái đoàn ICOMOS và các chuyên gia quốc tế đã khảo sát tại Quảng Ninh, Hải Dương và Bắc Giang.

Quần thể Yên Tử – Côn Sơn Kiếp Bạc: Giá trị văn hóa nổi bật

Quần thể di tích có vùng lõi 525,75 ha và vùng đệm 4.380,19 ha. Vùng lõi gồm 12 di tích chính, phản ánh các giai đoạn hình thành, lan tỏa và phục hưng thiền phái Trúc Lâm. Vùng đệm bảo vệ cảnh quan văn hóa, đảm bảo tính toàn vẹn của quần thể. Các di tích được quản lý chặt chẽ theo Luật Di sản văn hóa và Luật Lâm nghiệp Việt Nam.

Trong số 12 di tích, chùa Yên Tử (Hoa Yên) là trung tâm tu hành của Trần Nhân Tông. Am Ngọa Vân, nơi ông nhập diệt, được xem là thánh địa thiêng liêng. Chùa Một Mái, chùa Bảo Sái và đường Tùng là những điểm hành hương cổ, hòa quyện với thiên nhiên. Tháp Huệ Quang và Vườn tháp Tổ là nơi an nghỉ của Phật hoàng và các đệ tử. Chùa Vĩnh Nghiêm lưu giữ hơn 3.000 mộc bản kinh Trúc Lâm, được UNESCO công nhận là di sản tư liệu thế giới. Chùa Côn Sơn gắn với Tam tổ Huyền Quang, còn đền Kiếp Bạc thể hiện tinh thần hộ quốc an dân.

Quần thể Yên Tử – Côn Sơn Kiếp Bạc: Triết lý nhập thế

Am Ngọa Vân, nơi Phật hoàng nhập diệt, được coi là thánh địa thiêng liêng nhất của thiền phái Trúc Lâm. (Ảnh: VnExpress)

Thiền phái Trúc Lâm mang tư tưởng nhập thế độc đáo, không tách rời cuộc sống mà dấn thân phục vụ xã hội. Trần Nhân Tông, vị vua thoái vị để tu hành, đã sáng lập tông phái này. Tư tưởng Trúc Lâm không chỉ giới hạn trong triết lý tu hành mà còn ảnh hưởng đến quản trị quốc gia, giáo dục và y học. Sự kết hợp giữa đạo và đời tạo nên bản sắc riêng cho Phật giáo Việt Nam.

ICOMOS từng lo ngại hồ sơ thiếu sự gắn kết. Việt Nam đã chứng minh rằng các di tích đều xoay quanh câu chuyện cốt lõi: sự hình thành và phát triển của thiền phái Trúc Lâm. Quần thể này phản ánh đầy đủ các giai đoạn từ khai sinh tại Yên Tử, lan truyền qua Vĩnh Nghiêm đến phát triển tại Côn Sơn Kiếp Bạc. Giá trị văn hóa được thể hiện qua chùa chiền, tháp mộ, mộc bản và bia đá, tất cả hòa quyện trong cảnh quan thiên nhiên linh thiêng.

Di sản sống động qua lễ hội và truyền thống

Các lễ hội như hội xuân Yên Tử và lễ hội Côn Sơn Kiếp Bạc vẫn được tổ chức hàng năm, duy trì mạch sống tâm linh hàng thế kỷ. Những hoạt động này không chỉ bảo tồn văn hóa mà còn thu hút hàng triệu du khách. Triết lý “vô ngã” và “nhập thế” của Trúc Lâm tạo nên sự khác biệt so với các trường phái Phật giáo khác trong khu vực.

Việt Nam đã chứng minh với ICOMOS rằng quần thể này có giá trị nổi bật toàn cầu. Thiền phái Trúc Lâm không chỉ là di sản văn hóa mà còn là biểu tượng của sự hòa quyện giữa tâm linh và đời sống. Nếu được công nhận, clothes thể Yên Tử – Côn Sơn Kiếp Bạc sẽ trở thành di sản thế giới thứ chín của Việt Nam, khẳng định vị thế văn hóa trên trường quốc tế.

Từ khóa phụ: Thiền phái Trúc Lâm, di sản thế giới, Phật hoàng Trần Nhân Tông, UNESCO, Yên Tử, Côn Sơn Kiếp Bạc.

Theo: VnExpress