Hai tuần sau khi nhậm chức, Giáo hoàng Leo XIV đang được kỳ vọng sẽ đưa Vatican trở thành trung tâm hòa giải cho xung đột Nga – Ukraine.

Từ biểu tượng tôn giáo đến sứ mệnh ngoại giao

Giáo hoàng Leo XIV – vị giáo hoàng người Mỹ đầu tiên – đã ngay lập tức bước vào vai trò quốc tế khi được đề xuất dẫn dắt tiến trình hòa bình giữa Ukraine và Nga. Ý tưởng tổ chức đàm phán tại Vatican không chỉ là một động thái mang tính biểu tượng, mà còn thể hiện tham vọng đưa Tòa thánh trở thành trung gian hòa giải thực sự trên trường quốc tế.

Trong cuộc gặp các nhà lãnh đạo Chính Thống giáo Đông phương, ngài tuyên bố: “Tòa Thánh luôn sẵn lòng để những bên đối địch có thể nhìn thẳng vào mắt nhau.”

Sự ủng hộ từ phương Tây

Tổng thống Donald Trump tiết lộ rằng Giáo hoàng Leo đã đề xuất tổ chức hòa đàm tại Vatican. Thủ tướng Ý Giorgia Meloni cũng xác nhận sẵn sàng hỗ trợ điều này. Vatican hiện vẫn giữ im lặng chính thức, nhưng động thái ngoại giao âm thầm đang diễn ra rõ nét.

Thách thức địa chính trị

Ý là quốc gia thành viên EU – nơi đang áp dụng lệnh trừng phạt đối với Nga, khiến khả năng quan chức Moscow tham gia hòa đàm tại Vatican trở nên phức tạp. Dù Hiệp ước Lateran yêu cầu chính phủ Ý đảm bảo hành lang ngoại giao cho Tòa thánh, chưa rõ Tổng thống Putin có thuộc diện được bảo vệ hay không.

Ngoài ra, máy bay chở quan chức Nga phải bay vòng tránh không phận EU, khiến thời gian di chuyển kéo dài, ảnh hưởng tới khả năng tổ chức hội đàm.

Vatican – hình mẫu của hòa giải?

Tòa thánh từng có thành công đáng kể trong việc thúc đẩy chuyến thăm lịch sử của Tổng thống Obama tới Cuba năm 2016. Nhưng cũng có thất bại, như nỗ lực hòa giải tại Venezuela. Lần này, dù ảnh hưởng tôn giáo tại Nga và Ukraine không sâu rộng, Vatican vẫn được đánh giá cao về tính trung lập và đạo đức.

Từ năm 2022, Vatican đã hỗ trợ trao đổi tù nhân và đưa trẻ em Ukraine trở về từ Nga – thông qua Hồng y Matteo Zuppi và các sứ thần Tòa thánh tại Kiev – Moscow.

Giáo hoàng Leo XIV: Hành động thay vì lời nói

Tân giáo hoàng đã nhiều lần đặt Ukraine vào trọng tâm sứ điệp hoà bình. Cuộc điện đàm chính thức đầu tiên của ông là với Tổng thống Zelensky. Trong lần ban phép lành đầu tiên tại Quảng trường Thánh Peter, ngài nói:
“Hãy trả tự do cho các tù nhân. Hãy đưa những đứa trẻ trở về vòng tay gia đình.”

Theo Đại sứ Ukraine tại Vatican, ông Andrii Yurash, Leo XIV là “một giáo hoàng hành động thực sự”, với tấm lòng đặc biệt dành cho Ukraine.

Liệu Vatican có thể mở cánh cửa đàm phán?

Dù còn nhiều trở ngại, sáng kiến của Giáo hoàng Leo XIV đang mở ra hy vọng cho một tiến trình hòa bình mới. Trong bối cảnh Mỹ và phương Tây chưa tìm được tiếng nói chung, Vatican có thể trở thành trung tâm đạo đức và trung gian hòa giải hiệu quả nhất còn lại.

Theo: VOV