Trong bối cảnh cải cách bộ máy nhà nước, Bộ Nội vụ đề xuất nhiều nội dung mới liên quan đến tổ chức sở ngành đặc thù và cơ cấu phòng chuyên môn cấp xã. Đáng chú ý, lộ trình sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã và cấp tỉnh đang được đẩy mạnh, hướng đến tinh gọn tổ chức, nâng cao hiệu lực quản lý và phù hợp với đặc thù dân cư từng địa phương. Dự kiến, các đơn vị hành chính sau sáp nhập sẽ bắt đầu vận hành từ giữa năm 2025.

Cải cách bộ máy hành chính hướng đến hiệu quả và phù hợp thực tiễn địa phương

Ngày 2/6, Bộ Nội vụ công bố dự thảo Nghị định quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh và cấp xã. Điểm nổi bật của dự thảo là đề xuất thành lập các sở có tính chất đặc thù tại một số địa phương cùng với khung tổ chức phòng chuyên môn cấp xã phù hợp dân số, đặc điểm phát triển.

Đề xuất này được kỳ vọng góp phần tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, đồng thời phản ánh đúng nhu cầu quản lý chuyên sâu ở những lĩnh vực mang tính đặc thù.

Sở đặc thù có thể được thành lập tại một số địa phương

Bộ Nội vụ kiến nghị thành lập các Sở đặc thù trong những địa phương có điều kiện kinh tế – xã hội, dân cư và vị trí địa lý phù hợp. Các sở này bao gồm:

  • Sở Ngoại vụ
  • Sở Dân tộc và Tôn giáo
  • Sở Du lịch
  • Sở Quy hoạch – Kiến trúc (chỉ áp dụng tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh)

Mỗi sở sẽ có chức năng, nhiệm vụ cụ thể, đồng thời kèm theo tiêu chí thành lập để đảm bảo tính hiệu quả và tránh chồng chéo trong quản lý.

Sở Ngoại vụ

Được thành lập ở các địa phương có hoạt động đối ngoại mạnh như có cửa khẩu quốc tế (đường bộ, hàng không hoặc cảng biển), hoặc:

  • Có từ 500 dự án FDI trở lên với tổng vốn vượt 100.000 tỷ đồng
  • Có trên 4.000 người nước ngoài sinh sống và làm việc
  • Kim ngạch xuất nhập khẩu đạt tối thiểu 100.000 tỷ đồng mỗi năm
  • Có quan hệ hợp tác quốc tế với ít nhất 5 địa phương nước ngoài

Trường hợp không thành lập, chức năng ngoại vụ sẽ do Văn phòng UBND tỉnh đảm nhiệm.

Sở Dân tộc và Tôn giáo

Sở này phụ trách công tác dân tộc và tôn giáo tại các địa phương có đặc thù dân cư rõ rệt, cụ thể:

  • Có từ 20.000 người dân tộc thiểu số sống tập trung
  • Có ít nhất 5.000 người dân tộc thiểu số cần hỗ trợ phát triển
  • Có vùng đồng bào dân tộc sinh sống tại khu vực an ninh – quốc phòng trọng yếu hoặc giáp biên giới

Nếu không thành lập, nhiệm vụ sẽ do Sở Nội vụ phụ trách.

Sở Du lịch

Thành lập tại các tỉnh, thành có tiềm năng du lịch lớn, như:

  • Có di sản được UNESCO công nhận
  • Có khu du lịch hoặc điểm đến quy mô quốc gia
  • Có đô thị du lịch hoặc hoạt động du lịch quy mô lớn

Ngoài ra, du lịch phải đóng góp ít nhất 10% vào GRDP địa phương liên tục trong 5 năm. Trường hợp không thành lập, chức năng sẽ thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Sở Quy hoạch – Kiến trúc

Chỉ áp dụng tại TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh – hai đô thị đặc biệt cần quản lý quy hoạch và kiến trúc ở mức độ cao. Nếu không thành lập, nhiệm vụ chuyển về Sở Xây dựng.

Tái cấu trúc hệ thống phòng chuyên môn cấp xã

Bộ Nội vụ cũng đề xuất mô hình khung cho tổ chức phòng chuyên môn thuộc UBND cấp xã, gồm:

  • Văn phòng HĐND và UBND
  • Phòng Kinh tế (đối với xã và đặc khu) hoặc Phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị (đối với phường, đặc khu Phú Quốc)
  • Phòng Văn hóa – Xã hội

Mỗi phòng bố trí một công chức lãnh đạo chuyên trách. Trường hợp Phó Chủ tịch UBND xã kiêm Trưởng phòng, phòng được bổ sung một Phó Trưởng phòng.

Các xã, phường hoặc đặc khu có quy mô dân số trên 60.000 người được phép thành lập thêm một phòng, nâng tổng số tối đa lên 4. Riêng đặc khu Phú Quốc được tổ chức tối đa 5 phòng.

Tiêu chí về dân số phản ánh khối lượng công việc

Theo thống kê:

  • Dân số bình quân xã: 27.000 người
  • Dân số bình quân phường: 60.000 người

Hiện có 390/3.321 đơn vị cấp xã có dân số trên 60.000 người, chiếm 11,7%. Trong đó:

  • 134/2.621 xã (5,1%)
  • 254/687 phường (37%)
  • 2/13 đặc khu (15,4%)

Tỷ lệ này cho thấy nhu cầu tổ chức bộ máy phù hợp dân số là cần thiết, nhất là tại các đô thị phát triển nhanh.

Sắp xếp số lượng cấp phó và quy mô biên chế hợp lý

Dự thảo Nghị định cũng điều chỉnh số lượng lãnh đạo và biên chế tại các cơ quan chuyên môn:

  • Mỗi sở cấp tỉnh: trung bình có 4 Phó Giám đốc (tăng thêm 1 so với quy định cũ)
  • TP. Hà Nội được bố trí tối đa 10 Phó Giám đốc, TP.HCM tối đa 15

Tại các phòng chuyên môn:

  • Dưới 10 biên chế: bố trí 1 Phó Trưởng phòng
  • 10–14 biên chế: không quá 2 Phó Trưởng phòng
  • Từ 15 trở lên: tối đa 3 Phó Trưởng phòng

Để thành lập phòng chuyên môn thuộc sở, phải có tối thiểu 7 công chức.

Lộ trình sáp nhập đơn vị hành chính và đảm bảo hoạt động thông suốt

Ông Vũ Xuân Hân – Chánh Văn phòng Bộ Nội vụ – cho biết, sau khi sắp xếp lại các đơn vị hành chính, thời điểm vận hành chính thức như sau:

  • Cấp xã: bắt đầu từ 1/7/2025
  • Cấp tỉnh: từ 15/8/2025

Trong tháng 5/2025, Bộ đã thẩm định 35 đề án sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh và xã. Đồng thời, Bộ cũng tham gia chỉnh lý các văn bản luật liên quan như:

  • Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi)
  • Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi)
  • Luật Việc làm (sửa đổi)

Bên cạnh đó, các chương trình tập huấn cán bộ và phương án duy trì hoạt động không gián đoạn cũng được triển khai.

Chuẩn hóa tiêu chuẩn chức danh và chính sách nhân sự

Cuối cùng, để phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp sau sáp nhập, Bộ Nội vụ đang xây dựng:

  • Tiêu chuẩn chức danh công chức cấp xã
  • Kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ
  • Rà soát, điều chỉnh chính sách tiền lương, phụ cấp

Đây là bước đi cần thiết để đảm bảo đội ngũ cán bộ thích ứng nhanh với mô hình quản trị mới, tăng hiệu quả phục vụ nhân dân.

Theo Trithuc.vn