Kinh tế Trung Quốc tiến gần ngưỡng khủng hoảng, các chỉ số vĩ mô cho thấy sự suy yếu rõ rệt trong những lĩnh vực then chốt như bất động sản, tiêu dùng và thương mại. Số liệu chính thức ngày càng bị nghi ngờ, nỗ lực kiểm soát thông tin từ Bắc Kinh không thể che giấu được viễn cảnh tăng trưởng ảm đạm và khó hồi phục

Tăng trưởng GDP đầy nghi vấn

Tỷ lệ tăng trưởng GDP của Trung Quốc – từng được Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) và giới kinh tế học quốc tế ca ngợi như một minh chứng cho tính khả thi của mô hình “chủ nghĩa tư bản nhà nước” – thực tế đã bị thổi phồng suốt hơn một thập kỷ qua. Ngay cả trong những năm gần đây, khi châu Âu và Mỹ chật vật để đạt mức tăng trưởng 2%, Bắc Kinh vẫn đều đặn báo cáo mức tăng trưởng quanh ngưỡng 5%, gần nhất là quý I năm 2025.

Làm sao có thể như vậy?

Hãy xét đến ngành bất động sản – từng chiếm tới 30% nền kinh tế Trung Quốc – đang trong tình trạng sụp đổ kéo dài. Giá nhà đã giảm liên tục suốt hơn 22 tháng.

Trong khi đó, châu Âu – đối tác thương mại lớn thứ hai của Trung Quốc – gần như đình trệ. Kim ngạch thương mại với Mỹ – thị trường xuất khẩu lớn nhất – đã giảm đáng kể từ mức 21,6% tổng nhập khẩu của Mỹ vào năm 2018 xuống còn 13,4% trong năm 2024. Và xu hướng áp thuế có khả năng sẽ còn khiến con số này tiếp tục giảm.

Với một nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu, nếu hai đối tác lớn nhất đều suy yếu, tăng trưởng sẽ đến từ đâu?

Đó cũng là câu hỏi mà các nhà nghiên cứu tại Đại học Chicago đang đặt ra. Họ cho rằng GDP thực tế của Trung Quốc có thể thấp hơn tới 60% so với con số chính thức.

Số liệu ảo, nền kinh tế tham nhũng và các yếu tố vĩ mô

Sự thật là, các chỉ số kinh tế từ Trung Quốc – từ tăng trưởng, thất nghiệp, tiền lương đến dân số – đều thiếu độ tin cậy. Hình ảnh về một Trung Quốc “hưng thịnh” mà Bắc Kinh dày công xây dựng suốt nhiều thập kỷ giờ đây đang dần sụp đổ. Trong một hệ thống kinh tế dựa trên trung thành chính trị và “bôi trơn” hơn là các quy luật thị trường, việc làm sai lệch số liệu là điều tất yếu để duy trì tính chính danh chính trị của ĐCSTQ.

Song, vượt ra ngoài câu chuyện tham nhũng và số liệu giả, Trung Quốc đang phải đối mặt với bốn lực cản vĩ mô chính: giảm phát, phá giá, nhu cầu suy yếu và dân số suy giảm – những yếu tố không tách rời nhau mà thường xuyên chồng lấn, khuếch đại lẫn nhau.

Vòng xoáy giảm phát

Sự sụp đổ của bất động sản là nguyên nhân lớn khiến giá cả giảm, nhưng không phải là duy nhất. Các cuộc biểu tình đòi lương của người lao động cho thấy mức tiêu dùng nội địa đang co lại. Kết hợp với tình trạng dư thừa sản xuất, cán cân cung – cầu càng lệch lạc nghiêm trọng.

Càng kéo dài, tiêu dùng càng sụt giảm, tâm lý người tiêu dùng ngày càng bi quan. Ngay cả các gói trợ cấp của nhà nước để kích cầu tiêu dùng cũng không phát huy hiệu quả như mong đợi.

Phá giá, cầu yếu và sự phủ nhận thực tế

Thông thường, khi xảy ra giảm phát, giá trị tiền tệ thực tế sẽ tăng do giá cả hàng hóa giảm. Tuy nhiên, đồng nhân dân tệ lại đang mất giá – một phần do các gói kích thích kinh tế từ Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc.

Trước đây, chính sách kích thích có thể tạm thời giải quyết vấn đề. Nhưng hiện nay, việc sản xuất dư thừa ở cả ngành công nghiệp và bất động sản chỉ càng làm giá giảm sâu hơn, đè nặng lên lợi nhuận doanh nghiệp và tiền lương.

Chính sách kích thích cũng khiến đồng nội tệ mất giá, làm cho chi phí sinh hoạt tăng lên đối với người tiêu dùng trong nước – ngay cả khi giá hàng hóa trên danh nghĩa đang giảm. Kết quả là: giá giảm, lợi nhuận sụt, đồng tiền mất giá – một vòng xoáy nguy hiểm đang hình thành.

Câu hỏi đặt ra là: người dân Trung Quốc có thể chịu đựng tình trạng này bao lâu, và các nhà hoạch định chính sách của ĐCSTQ sẽ tiếp tục “tự huyễn hoặc” đến khi nào?

Khủng hoảng dân số: vấn đề không thể đảo ngược

Tình trạng “thổi phồng” số liệu đã trở thành căn bệnh mãn tính ở Trung Quốc – kể cả đối với số liệu dân số. Chính quyền địa phương thường báo cáo số dân cao hơn thực tế để nhận thêm ngân sách từ trung ương cho giáo dục, lương hưu và các phúc lợi khác.

Một số ước tính cho rằng dân số thực tế của Trung Quốc có thể chỉ còn dưới 1,3 tỷ người. Một số chuyên gia thậm chí cho rằng con số này còn thấp hơn nữa – nhưng rất khó để kiểm chứng.

Dù con số cụ thể là bao nhiêu, xu hướng già hóa nhanh chóng và không thể đảo ngược của dân số Trung Quốc đang để lại hệ lụy kinh tế nặng nề.

Bất chấp các chính sách khuyến khích sinh con, văn hóa Trung Quốc hiện đại đã thay đổi sâu sắc. Phụ nữ trẻ ngày càng ít muốn lập gia đình hay sinh con. Kết hợp với thu nhập giảm, tỷ lệ kết hôn thấp, số lượng phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ giảm mạnh và gần như không có nhập cư – Trung Quốc đang phải đối mặt với khủng hoảng dân số nghiêm trọng.

Làm sao tiêu dùng hộ gia đình có thể tăng trưởng khi số lượng người tiêu dùng thực tế đang giảm sút?

Không lối thoát

Làm thế nào để ĐCSTQ có thể thúc đẩy thu nhập và tiêu dùng? Câu trả lời có vẻ là: Không thể.

Nền kinh tế Trung Quốc sẽ tiếp tục suy giảm, bị kéo lùi bởi dân số già và lực lượng lao động đang thu hẹp. Trung Quốc đang mắc kẹt trong vòng xoáy lương thấp, thất nghiệp cao, phá giá tiền tệ và già hóa nhanh chóng – khiến thị trường nội địa ngày càng kém hấp dẫn và dễ tổn thương.

Các nhà đầu tư và doanh nghiệp nước ngoài đang tháo chạy khỏi Trung Quốc với tốc độ kỷ lục – và xu hướng này sẽ còn tiếp diễn khi điều kiện kinh tế tiếp tục xấu đi.

ĐCSTQ hiện kiểm soát nền kinh tế nhiều hơn bao giờ hết – nhưng dường như không có giải pháp thực chất. Sự suy sụp kinh tế của Trung Quốc là thực tế, toàn diện, không thể đảo ngược và đầy rủi ro.

Theo Epochtimes