Ở xã Pù Nhi (tỉnh Thanh Hóa), người dân và học trò vẫn gọi thầy giáo Ly Ly Pó bằng cái tên trìu mến “Pó Ly”. Không chỉ là giáo viên dạy tiếng Anh, thầy còn được biết đến là người gìn giữ và truyền dạy tiếng sáo Mông – nhạc cụ gắn liền với đời sống văn hóa của đồng bào nơi đại ngàn.  

Tuổi thơ gian khó và tình yêu tiếng sáo

Sinh năm 1985 trong một gia đình nghèo ở bản Hua Pù (huyện Mường Lát cũ), Pó Ly đã sớm say mê âm nhạc dân tộc. Dù trẻ em trong bản thường bữa no bữa đói, hiếm khi được đến trường, cậu bé Pó vẫn ham học và thích tìm hiểu tiếng khèn, tiếng sáo.

Mỗi khi bản có sinh hoạt cộng đồng, Pó Ly thường lặng lẽ theo dõi người lớn thổi khèn, thổi sáo. Ban đêm, sau khi phụ giúp cha mẹ, cậu tự chế những cây sáo bằng nứa, trúc để tập thổi. Không được học nhạc chính quy, nhưng niềm đam mê đã thôi thúc Pó nuôi ước mơ một ngày tiếng sáo của mình sẽ chạm tới trái tim mọi người.

Thầy Pó Ly bên gia đình nhỏ (Ảnh: Khai Mở)

Con đường học tập nhiều nỗ lực

Cha mẹ Pó nhận thấy con ham học nên cố gắng cho đến lớp. Từ bậc THCS, cậu phải đi bộ hơn 3 km băng rừng xuống trung tâm xã. Năm 2001, Pó đỗ vào Trường THPT Dân tộc nội trú Thanh Hóa, rồi tiếp tục học ngành Sư phạm tiếng Anh tại Đại học Hồng Đức.

Trong suốt thời gian học tập, Pó Ly vừa học giỏi vừa tích cực tham gia phong trào văn nghệ. Anh biểu diễn sáo Mông trong nhiều chương trình, đồng thời cộng tác với Đài Phát thanh – Truyền hình tỉnh trong Chương trình tiếng Mông. Tiếng sáo mộc mạc nhưng da diết của chàng trai vùng cao đã để lại nhiều dấu ấn.

Gieo hồn tiếng sáo cho thế hệ trẻ

Sau mỗi giờ lên lớp thầy Pó Ly lại dạy sáo cho các em trong bản (Ảnh: Khai Mở)

Sau khi tốt nghiệp, Pó Ly trở về quê làm giáo viên tiếng Anh. Trên bục giảng, anh tận tâm dạy chữ; còn sau giờ học, anh lại hóa thành “người thầy của bản làng”, truyền dạy tiếng sáo miễn phí cho trẻ nhỏ.

“Tiếng sáo Mông là linh hồn văn hóa của đồng bào mình. Nếu trẻ em không biết thổi, sau này có thể chỉ còn trong ký ức,” thầy Pó tâm sự.

Ban đầu chỉ vài học trò tìm đến. Để khơi gợi niềm hứng thú, thầy thường đứng trên mỏm đá giữa bản thổi những khúc sáo. Tiếng sáo ngân vang, dần dần lũ trẻ kéo đến xin học. Đến nay, nhiều em nhỏ đã biết thổi sáo, kèn lá, và tự tin biểu diễn trước cộng đồng.

Không chỉ dạy kỹ thuật, thầy còn kể cho học trò ý nghĩa của từng giai điệu – từ khúc sáo gọi bạn, nhạc hội xuân cho đến những âm thanh gắn liền đời sống tinh thần người Mông. Nhờ đó, học trò không chỉ biết chơi sáo mà còn thêm yêu văn hóa dân tộc.

Đưa tiếng sáo Mông vươn xa

Bên cạnh việc giảng dạy, Pó Ly còn tham gia nhiều hội diễn nhạc cụ dân tộc. Với phong cách biểu diễn giàu cảm xúc, anh đã đoạt nhiều giải thưởng. Đặc biệt, tại Hội diễn toàn quốc “Đàn hát dân ca ba miền” năm 2021, tiết mục độc tấu “Tiếng sáo xuống chợ” giúp anh giành Huy chương Bạc.

Theo thầy Pó, việc giữ gìn tiếng sáo không chỉ là trách nhiệm cá nhân, mà là cách để thế hệ trẻ thêm tự hào. “Mình học được thì phải truyền lại. Sau này, chính học trò sẽ dạy tiếp cho con cháu, để tiếng sáo không bao giờ mất đi,” anh chia sẻ.

Nhờ có thầy, nhiều em nhỏ vùng cao vốn rụt rè nay trở nên tự tin hơn. Tiếng sáo Mông không chỉ vang trong bản, mà còn trở thành cầu nối để bạn bè bốn phương thêm yêu và hiểu hơn văn hóa người Mông ở Thanh Hóa.

Theo: Khai Mở