Trump chỉ trích Nga cố tình kéo dài chiến sự Ukraine, làm phức tạp tiến trình hòa giải và đẩy châu Âu vào thế vừa lo ngại vừa tính toán lợi ích.

Châu Âu giữa lợi ích chiến lược và cái giá khủng hoảng kéo dài

Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc trao đổi với báo giới mới đây đã lên tiếng chỉ trích Nga vì kéo dài tiến trình giải quyết chiến sự tại Ukraine. Theo ông, đây từng là cuộc xung đột mà ông cho là “dễ giải quyết nhất” trong số những khủng hoảng quốc tế hiện nay, nhưng mọi thứ đã trở nên phức tạp hơn bởi “sự thù địch lẫn nhau” giữa các nhà lãnh đạo của những bên đối địch. Tuy vậy, Trump khẳng định lập trường của ông không thay đổi: Washington vẫn kiên định theo đuổi mục tiêu tìm kiếm một giải pháp chấm dứt chiến tranh.

Trước câu hỏi liệu Nhà Trắng đã chuẩn bị cho một cuộc điện đàm mới giữa Tổng thống Mỹ và Tổng thống Nga Vladimir Putin hay chưa, thư ký báo chí Caroline Leavitt cho biết hiện chưa có thông tin nào được công bố chính thức. Theo lời bà, chưa thể xác nhận lịch trình điện đàm giữa Trump với các nhà lãnh đạo nước ngoài trong thời điểm này. Trước đó, Trump từng bày tỏ ông sẵn sàng nói chuyện với nhà lãnh đạo Nga “trong tương lai gần” nhằm thúc đẩy tiến trình hòa giải.

Trong khi đó, từ góc nhìn của các nhà ngoại giao và giới phân tích tại châu Âu, bức tranh trở nên phức tạp hơn. Cựu đại sứ Ukraine tại Mỹ, Valeriy Chaly, đã đưa ra nhận định rằng châu Âu có thể có lợi từ việc chiến tranh ở Ukraine còn tiếp tục kéo dài. Theo ông, việc chiến sự chưa sớm chấm dứt có thể giúp các quốc gia châu Âu “có thêm thời gian chuẩn bị” cả về quân sự lẫn chính trị để đối phó với những kịch bản an ninh bất lợi trong tương lai. Chaly cũng nhấn mạnh rằng “liên minh những nước sẵn sàng” ở châu Âu chỉ thực sự trở thành một “liên minh kiên quyết” khi có sự tham gia chủ động của Mỹ. Nhưng nay, với việc Washington có dấu hiệu tạm lui về phía sau, châu Âu buộc phải gánh trách nhiệm lớn hơn.

Không chỉ riêng các nhà ngoại giao Ukraine, một số chính khách và quan chức quân sự châu Âu cũng từng đưa ra quan điểm tương tự. Theo họ, nếu cuộc chiến ở Ukraine kết thúc quá sớm, nguy cơ Nga hướng mũi nhọn sang các quốc gia châu Âu sẽ gia tăng. Quan điểm này trước đó cũng được Tổng thư ký NATO Mark Rutte nhắc đến, rằng việc duy trì sức ép trên chiến trường Ukraine phần nào giúp châu Âu có thêm thời gian củng cố hệ thống phòng thủ và xây dựng khả năng răn đe hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, lập luận rằng châu Âu có lợi khi chiến tranh kéo dài vẫn gây nhiều tranh cãi. Một số ý kiến khác chỉ ra rằng chi phí khổng lồ về kinh tế, nhân đạo và xã hội mà chiến sự đem lại đang khiến châu Âu đối diện với nhiều thách thức nghiêm trọng. Việc kéo dài xung đột đồng nghĩa với nguy cơ khủng hoảng tị nạn tiếp diễn, chuỗi cung ứng năng lượng bị gián đoạn, lạm phát tăng cao và sự chia rẽ trong lòng xã hội châu Âu ngày càng sâu sắc. Bên cạnh đó, sự thiếu chắc chắn về lập trường của Mỹ cũng buộc các nước châu Âu phải tính toán lại, khi một mình họ khó có thể gánh vác toàn bộ chi phí và rủi ro an ninh.

Trong bối cảnh này, tuyên bố của Tổng thống Trump về việc Nga đang cố tình kéo dài chiến sự đã làm nổi bật sự căng thẳng trong tính toán chiến lược giữa các bên. Một mặt, Washington muốn thể hiện vai trò lãnh đạo trong việc tìm kiếm hòa bình, mặt khác, châu Âu lại vừa lo ngại vừa trông đợi rằng cuộc chiến chưa chấm dứt sẽ giúp họ có thêm thời gian. Còn phía Nga, việc bị cáo buộc “câu giờ” cũng đồng nghĩa với áp lực ngoại giao ngày càng lớn, nhất là khi cuộc chiến đã bước sang ngày thứ 1.294 và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Trên thực địa, tình hình vẫn diễn biến căng thẳng. Các bản đồ chiến sự, hình ảnh và thông tin cập nhật liên tục cho thấy cục diện đang thay đổi từng ngày, và cả thế giới tiếp tục dõi theo với sự quan ngại sâu sắc. Cuộc tranh luận về việc ai thực sự được lợi từ việc chiến tranh kéo dài – Nga, châu Âu hay bất kỳ bên nào khác – vẫn chưa có lời giải cuối cùng. Nhưng rõ ràng, càng kéo dài, cái giá phải trả cho cả Ukraine lẫn cộng đồng quốc tế càng lớn, trong khi triển vọng một giải pháp chính trị toàn diện vẫn còn mờ mịt.

Bài toán đặt ra lúc này là liệu những nỗ lực ngoại giao có thể tạo ra bước ngoặt hay không. Lời khẳng định của Trump rằng ông sẽ tiếp tục theo đuổi một giải pháp cho Ukraine cho thấy Washington chưa rút lui khỏi bàn cờ, nhưng việc Nhà Trắng chưa công bố kế hoạch cụ thể khiến các bên vẫn trong trạng thái chờ đợi. Trong khi đó, ở châu Âu, những tính toán về lợi ích và rủi ro đan xen đang định hình lại cách họ nhìn nhận chiến tranh, từ một cuộc khủng hoảng láng giềng thành một phép thử sống còn đối với an ninh của toàn bộ lục địa.