TPHCM – Một bé gái 14 tuổi bất ngờ bị liệt nửa người khi đang khỏe mạnh, bỏ lỡ “cửa sổ vàng” cấp cứu vì chuyển viện lòng vòng. Sự việc là lời cảnh báo về thực trạng đột quỵ đang gia tăng và trẻ hóa tại Việt Nam.

Bỏ lỡ thời gian vàng vì quy trình vận chuyển chậm trễ

Thiếu nữ 14 tuổi không có tiền sử bệnh nền, đang ở quê nhà cách TPHCM 35km. Khi triệu chứng liệt nửa người bên trái xuất hiện, thay vì đưa thẳng đến bệnh viện có trung tâm đột quỵ, bệnh nhân được đưa vào trung tâm y tế huyện, rồi mới chuyển lên bệnh viện tỉnh.

Kết quả CT tại bệnh viện tỉnh cho thấy tắc mạch não diện rộng, buộc phải tiếp tục chuyển lên Bệnh viện Nhân dân 115. Lúc này, thời gian từ khởi phát đã kéo dài khoảng 12 giờ, nhiều vùng não đã hoại tử, không thể can thiệp tái thông.

“Ở thời điểm đó, chúng tôi không thể làm gì thêm cho bệnh nhân…”, bác sĩ Nguyễn Huy Thắng chia sẻ tại Hội nghị Đột quỵ TPHCM ngày 9/8.

Đột quỵ ở Việt Nam: Gia tăng, trẻ hóa và chênh lệch điều trị

Theo PGS.TS Mai Duy Tôn, mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 222.000 ca đột quỵ mới, tỷ lệ mắc mới 222 ca/100.000 dân, tỷ lệ lưu hành 1.500 ca/100.000 dân.

Độ tuổi trung bình mắc đột quỵ là 62 tuổi, trẻ hơn 10 năm so với các nước phát triển. Trong đó, đột quỵ nhồi máu não chiếm 76% (73% nhồi máu não, 3% thoáng qua), xuất huyết não chiếm 23% – cao hơn mức trung bình toàn cầu (15%).

Mạng lưới điều trị đã tăng từ 13 cơ sở năm 2016 lên 130 cơ sở năm 2025. Tuy nhiên, các tỉnh miền núi phía Bắc và một số khu vực miền Trung – Nam vẫn thiếu trung tâm đột quỵ độc lập.

Nguyên nhân chính: Cấp cứu trước viện chưa tối ưu

Thời gian trung bình từ khi khởi phát đột quỵ đến nhập viện ở Việt Nam là 16 giờ, vượt xa “cửa sổ vàng” 4,5 giờ để can thiệp. Hơn 76% bệnh nhân đến muộn, khiến 80% không được áp dụng phương pháp điều trị tối ưu.

Khác với Thái Lan – nơi có Mobile Stroke Unit (xe cấp cứu chuyên biệt có thể chẩn đoán và điều trị ngay trên đường), Việt Nam chưa triển khai hệ thống tương tự. Ý thức cộng đồng về việc đưa bệnh nhân đến đúng cơ sở chuyên khoa vẫn còn hạn chế.

Những tiến bộ đáng ghi nhận

Dù đối mặt nhiều thách thức, Việt Nam đã có bước tiến:

  • Thời gian từ khi vào viện đến tiêm thuốc tiêu sợi huyết chỉ 35 phút, lấy huyết khối còn 75 phút.
  • Tỷ lệ dùng thuốc tiêu sợi huyết tĩnh mạch đạt 12% năm 2024 – cao nhất châu Á.
  • Bộ Y tế ban hành Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị đột quỵ, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chất lượng toàn quốc.
  • Triển khai ứng dụng dự báo nguy cơ, phần mềm theo dõi và tư vấn đột quỵ, hướng tới tích hợp vào VNeID để toàn dân sử dụng.

Thông điệp: Thời gian là vàng

Các chuyên gia nhấn mạnh, mỗi phút chậm trễ, hàng triệu tế bào não bị hủy hoại. Việc nhận biết sớm dấu hiệu (méo miệng, yếu tay chân, nói khó) và đưa ngay bệnh nhân đến trung tâm đột quỵ gần nhất là yếu tố sống còn.

Trường hợp bé gái 14 tuổi một lần nữa khẳng định: Đột quỵ không chỉ xảy ra ở người già, và hành động nhanh có thể cứu cả cuộc đời.

Theo: Dân Trí