Ngũ hành không chỉ là học thuyết cổ đại về vũ trụ quan; mà còn là bản đồ chỉ lối cho đời sống hài hòa giữa thiên – địa – nhân. Từ hàng ngàn năm trước, người Trung Hoa cổ đại đã vận dụng ngũ hành để lý giải tự nhiên; điều chỉnh sức khỏe....

Ngày nay, khi con người đối diện với nhiều khủng hoảng tinh thần và môi sinh, việc tìm về nguyên lý này không đơn thuần là học cổ, mà là khơi lại một lối sống thuận theo Đạo, hài hòa với vũ trụ.

Nguồn gốc và bản chất của ngũ hành

Ngũ hành (五行) – gồm Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Đây là học thuyết nền tảng của triết học phương Đông, bắt nguồn từ thời nhà Thương và được hệ thống hóa dưới thời Chu.

Mỗi hành không chỉ tượng trưng cho một yếu tố vật chất, mà còn mang hàm ý năng lượng vận động, tạo thành chu trình tương sinh – tương khắc vận hành vạn vật:

  • Mộc (木): sinh trưởng, màu xanh, hướng Đông
  • Hỏa (火): phát triển, màu đỏ, hướng Nam
  • Thổ (土): trung tâm, màu vàng, giữa các mùa
  • Kim (金): thu hoạch, màu trắng, hướng Tây
  • Thủy (水): tiềm ẩn, màu đen, hướng Bắc

Hai quy luật vận hành chính:

  • Tương sinh: Mộc → Hỏa → Thổ → Kim → Thủy → Mộc
  • Tương khắc: Mộc ⊗ Thổ, Thổ ⊗ Thủy, Thủy ⊗ Hỏa, Hỏa ⊗ Kim, Kim ⊗ Mộc

Các yếu tố ngũ hành còn tương ứng với tính cách con người:

  • Hỏa: nhiệt tình, hưng phấn
  • Thổ: bao dung, ổn định
  • Kim: cứng rắn, quyết đoán
  • Thủy: linh hoạt, sâu sắc

Cổ nhân vận dụng ngũ hành trong dưỡng sinh, tu thân và lý tưởng hóa mối quan hệ thiên – địa – nhân hợp nhất.

Ngũ hành trong âm nhạc, kiến trúc và phong thủy

Ngũ âm trị bệnh (Ảnh sưu tầm)

Trong âm nhạc cổ truyền

Ngũ âm trong âm nhạc cổ truyền Trung Hoa tương ứng với ngũ hành:

  • Cung (宮) – Thổ: trung chính, ổn định
  • Thương (商) – Kim: sáng, vang
  • Giốc (角) – Mộc: thanh cao, mềm mại
  • Chủy (徵) – Hỏa: mãnh liệt, rực rỡ
  • Vũ (羽) – Thủy: trầm lắng, uyển chuyển

Âm nhạc trong văn hóa Thần truyền không chỉ là nghệ thuật mà còn là phương tiện giáo hóa và cảm thông với Đạo.

Sự tái hiện tinh thần ngũ hành trong âm nhạc giao hưởng

Âm nhạc giao hưởng Shen Yun – đoàn nghệ thuật phục hưng văn hóa 5.000 năm Trung Hoa là minh chứng sinh động cho nguyên lý ngũ hành hòa điệu. Dàn nhạc kết hợp Đông – Tây của Shen Yun khéo léo phối hợp các yếu tố đó trong cấu trúc âm thanh nên tạo được sự hài hòa nhịp điệu, màu sắc và năng lượng, giúp an định nội tâm, khai mở trí huệ.

Ngũ hành trong kiến trúc và phong thủy

Thiết kế phong cảnh nhà theo ngũ hành (Ảnh sưu tầm)

Ngũ hành được ứng dụng rộng rãi trong thiết kế không gian sống:

  • Người mệnh Thủy nên chọn nhà hướng Bắc, tông màu đen – xanh, tránh yếu tố Hỏa (màu đỏ, hướng Nam).
  • Các cung điện cổ như Tử Cấm Thành đều bố trí dựa theo nguyên lý ngũ hành: từ màu sắc mái ngói đến bố cục sân vườn, nhằm đạt được sự tương hợp giữa trời – đất – người.

Ngũ hành và đạo lý nhân sinh

Ngũ hành không chỉ là lý thuyết về vật chất, mà còn phản ánh đạo lý sống:

  • Tương sinh: nâng đỡ, hỗ trợ – tượng trưng cho tình thương và lòng nhân ái
  • Tương khắc: kiểm soát, điều tiết – tượng trưng cho nguyên tắc, giới hạn và đạo lý

Một xã hội lý tưởng là nơi có sự cân bằng giữa sinh và khắc, giữa mềm mỏng và kiên quyết. Cổ nhân vận dụng nguyên lý ngũ hành trong trị quốc, tu thân, đoán mệnh và dưỡng sinh, với quan niệm rằng:

“Biết thiên thời thì biết tiến thoái, biết điều hòa thì tâm thân cảnh giới sẽ an hòa.”

Lắng nghe cơ thể để cân bằng tâm thế– sống thuận theo thiên lý

Ngũ hành là hệ thống tri thức cổ xưa; vừa giải thích vũ trụ, vừa hướng con người đến lối sống quân bình, an hòa. Trong thời đại hiện nay, việc khôi phục hiểu biết về ngũ hành chính là khơi lại con đường sống thuận thiên nhiên; thuận Đạo và kết nối với nội lực tinh thần sâu xa bên trong mỗi người.

Khi biết lắng nghe cơ thể, nhận diện sự mất cân bằng trong các yếu tố Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ, con người có thể chủ động điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt, cảm xúc và tinh thần. Nhờ đó, tự điều hòa năng lượng trong cơ thể, hướng tới một đời sống khỏe mạnh, an vui, thuận hòa với vũ trụ bao la.

Sống thuận tự nhiên là sống có trí huệ . Đây nơi mỗi hành vi đều phản ánh sự hòa hợp giữa thân – tâm – vũ trụ.

Nguồn: St