Chỉ trong bốn tháng, bốn doanh nhân nổi tiếng ở Trung Quốc đã tự tử, phản ánh những áp lực nặng nề và khủng hoảng niềm tin sâu sắc trong khu vực tư nhân. Chuyên gia cảnh báo nguyên nhân không chỉ nằm ở suy thoái kinh tế, mà còn ở sự sụp đổ của niềm tin vào hệ thống.

Hàng loạt vụ tự tử gây chấn động giới kinh doanh

Chỉ trong vòng bốn tháng, bốn doanh nhân nổi tiếng của Trung Quốc ở các lĩnh vực khác nhau đã tự tử, tất cả đều được cho là nhảy từ các tòa nhà cao tầng. Những vụ việc này hoàn toàn trái ngược với tuyên bố chính thức của Bắc Kinh về mức tăng trưởng GDP “tốt hơn dự kiến” trong nửa đầu năm 2025.

Ngày 16/4, ông Bi Guangjun, nhà sáng lập Công ty TNHH Dệt may Jindianzi, nhảy từ tầng 28 sau khi mất một khoản lớn khi đầu tư vào ngành năng lượng mới. Ngày 2/6, ông Liu Wenchao, Chủ tịch Công ty TNHH Thang máy Xizi, qua đời trong bối cảnh ngành bất động sản — lĩnh vực cốt lõi của công ty — suy sụp nghiêm trọng.

Đến ngày 17/7, ông Zeng Yuzhou, sáng lập chuỗi vật liệu xây dựng Liangjiaju, tử vong, để lại khoản nợ hơn 1 tỷ nhân dân tệ, ảnh hưởng tới hàng nghìn người. Chỉ 10 ngày sau, 27/7, ông Wang Linpeng, Chủ tịch tập đoàn bán lẻ gia dụng Easyhome New Retail Group, tự tử bốn ngày sau khi được thả khỏi trại giam trong một vụ điều tra chống tham nhũng.

Các chuyên gia nhận định, chuỗi bi kịch này không phải là hiện tượng đơn lẻ mà là biểu hiện của áp lực tích tụ lâu ngày trong khu vực tư nhân Trung Quốc.

Áp lực kinh tế và môi trường kinh doanh bất ổn

Theo phân tích của chuyên gia tài chính Xiao Yi tại London, những cái chết này phản ánh tình trạng dòng tiền sụt giảm, nợ nần chồng chất, bất ổn chính sách và niềm tin công chúng suy giảm. Nợ công khổng lồ của chính quyền địa phương đang lấn át khả năng huy động vốn của doanh nghiệp tư nhân.

Dù khẩu hiệu “hỗ trợ kinh tế thực” được tuyên truyền, vốn chủ yếu chảy vào doanh nghiệp nhà nước, khiến doanh nghiệp tư nhân bị loại khỏi danh sách vay vốn. Lo sợ rủi ro, các ngân hàng thắt chặt tín dụng; trường hợp của ông Bi Guangjun cho thấy thay vì hỗ trợ, ngân hàng còn cắt khoản vay. Với Liangjiaju, 5 triệu nhân dân tệ dự trữ cuối cùng bị ngân hàng tịch thu, đẩy công ty tới bờ phá sản.

Từ năm 2021, thị trường bất động sản lao dốc, ảnh hưởng dây chuyền tới các ngành liên quan như thang máy, vật liệu xây dựng, nội thất, thiết bị gia dụng. Xuất khẩu cũng suy giảm do thuế quan từ Mỹ và cạnh tranh từ Đông Nam Á. Điều này khiến các doanh nghiệp mất đơn hàng, kéo dài thời hạn thanh toán, tê liệt dòng tiền.

Bên cạnh khó khăn tài chính, khu vực tư nhân còn đối mặt với quản lý quá mức, phạt môi trường nặng, phong tỏa tài khoản và kiểm toán bất ngờ, khiến doanh nghiệp có thể bị đình trệ chỉ sau một đêm.

Khủng hoảng niềm tin và hệ quả xã hội

Ông Xiao Yi nhấn mạnh, nhiều doanh nghiệp vận hành dựa trên niềm tin trong thanh toán, chuỗi tài chính và bảo lãnh cá nhân. Khi niềm tin bị phá vỡ, hệ thống sụp đổ nhanh chóng. Trường hợp Liangjiaju, khách hàng đòi hoàn tiền, nhà cung cấp phản đối, nhân viên bỏ đi.

Khác với Mỹ hoặc châu Âu, Trung Quốc thiếu khung pháp lý bảo vệ phá sản hiệu quả cho doanh nghiệp tư nhân. Phần lớn đơn tái cơ cấu bị bác bỏ, đặc biệt khi tài sản hạn chế. Khi công ty sụp đổ, chủ doanh nghiệp bị đưa vào danh sách đen, giám sát, cô lập, gần như không còn cơ hội làm lại. Tự tử trở thành “lối thoát danh dự” cho những khoản nợ không thể trả.

Mỗi vụ tự tử đều bị kiểm duyệt khỏi xu hướng mạng xã hội ít nhất 24 giờ, cho thấy sự kiểm soát chặt chẽ đối với thông tin. Cái chết của ông Zeng được nhiều người xem như thất bại của việc kinh doanh bằng sự chính trực. Trong khi đó, trường hợp ông Wang gây đồn đoán rằng ông có thể đã tiết lộ thông tin nhạy cảm về mối quan hệ giữa quan chức và giới kinh doanh.

Theo ông Xiao, đây không chỉ là những bi kịch cá nhân mà là biểu hiện của một khủng hoảng niềm tin sâu sắc, nơi doanh nhân tư nhân bị kẹt giữa thị trường thu hẹp, chính sách khó đoán và sự cô lập tài chính. Ông cho rằng, vấn đề lớn nhất hiện nay ở Trung Quốc không chỉ là suy thoái kinh tế, mà là sự sụp đổ của niềm tin vào hệ thống.

Theo: Trí Thức VN