Câu hỏi “bao giờ đô thị hết cảnh cứ mưa là ngập” đang trở thành nỗi bức xúc chung của người dân sống tại các thành phố lớn như Hà Nội; TP Hồ Chí Minh, Bắc Giang… Dù có nhiều điểm mới, liệu dự thảo Luật Cấp, thoát nước; có thể giải quyết căn cơ tình trạng ngập úng đô thị đã tồn tại dai dẳng suốt nhiều năm qua?

Từ “đặc sản mùa mưa” đến bài toán quy hoạch đô thị cấp bách

Mỗi khi mùa mưa đến, cảnh tượng “phố biến thành sông” tại các đô thị lớn của Việt Nam không còn là điều xa lạ. Dù các nhà chức trách luôn lên kế hoạch chống ngập trước mỗi mùa mưa; nhưng thực tế lại khiến người dân ngán ngẩm.

Tại Hà Nội, chị Hồng – tiểu thương bán rau tại Minh Khai – chia sẻ: “Trận mưa nào cũng thế, chỉ sau 30 phút là ngập. Cống rác đầy, nước không thoát được”. Tình trạng này không chỉ xảy ra tại thủ đô. TP Hồ Chí Minh – đầu tàu kinh tế cả nước – cũng thường xuyên đối mặt với ngập nặng mỗi mùa mưa. Theo ông Nguyễn Hồng Tiến, nguyên Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng); nguyên nhân là do “thủy triều, nền xây dựng thấp và hệ thống điều tiết nước chưa hiệu quả”.

Tại Bắc Giang, ngay cả khu trung tâm chính trị như quảng trường 3/2 cũng ngập nghiêm trọng sau cơn mưa tháng 5 vừa qua. Ông Nguyễn Tiến Tùng, Giám đốc Trung tâm Bơm tiêu thoát nước đô thị thành phố Bắc Giang; cho biết nguyên nhân xuất phát từ “hệ thống ống nhỏ, nước không kịp về trạm bơm; cộng thêm ý thức xả rác bừa bãi của người dân khiến dòng chảy bị chặn đứng”.

Dự thảo Luật Cấp, thoát nước: Có đủ sức gỡ “nút thắt”?

Một điểm đáng chú ý trong dự thảo Luật Cấp, thoát nước là xác định rõ chống ngập là “dịch vụ công ích đô thị”; trách nhiệm chính thuộc về Nhà nước và chính quyền đô thị. Ông Nguyễn Hồng Tiến nhấn mạnh: “Phải có luật chuyên ngành để xác lập khung pháp lý; thúc đẩy đầu tư, vận hành và nâng cao chất lượng hệ thống thoát nước”.

Ngoài quy định rõ ràng về vận hành, bảo dưỡng, luật mới còn bổ sung các cơ chế khuyến khích như đầu tư PPP, BT; ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số. Điều này kỳ vọng sẽ giảm thiểu tình trạng “lúc ngập thì quan tâm, hết ngập lại thôi” như lời ông Tiến cảnh báo.

Thực thi đồng bộ và ràng buộc pháp lý: Chìa khóa cho chống ngập đô thị

Tuy nhiên, để Luật Cấp, thoát nước phát huy hiệu quả; các địa phương cần có văn bản hướng dẫn cụ thể, đồng bộ hóa quy trình thực hiện. Ông Phạm Quang Quỳnh, Chủ tịch Công ty TNHH MTV Thoát nước Hải Phòng; kiến nghị: “Phải bổ sung cơ chế cho phép đặt hàng hoặc chỉ định thầu trong các trường hợp đột xuất như ga sập, cống hỏng, máy bơm sự cố…”.

Ông Quỳnh cũng nhấn mạnh sự cần thiết của các quy định cứng trong luật về quản lý; đấu thầu và triển khai các công trình thoát nước đô thị. Chỉ khi có một hệ thống pháp lý đầy đủ, chặt chẽ và khả thi, cộng với ý thức người dân; mới mong giải bài toán ngập úng đô thị kéo dài suốt nhiều năm qua.

Theo: Baoxaydung