Hiệp hội Trái chủ Mỹ (ABF) đang nắm giữ khối trái phiếu 1.600 tỷ USD của Trung Quốc, bao gồm cả gốc và lãi. ABF đã đề nghị chính quyền Tổng thống Donald Trump hỗ trợ đòi Trung Quốc trả món nợ có nguồn gốc từ hơn 100 năm trước này.

Kênh truyền thông Fox Business dẫn lời ABF cho biết Chính quyền Trung Hoa Dân Quốc phát hành số trái phiếu này vào năm 1912 và được đảm bảo bằng vàng. Sau đó Trung Hoa Dân Quốc vỡ nợ năm 1938, thua trong cuộc nội chiến, dạt về Đài Loan vào năm 1949 và nắm quyền ở đó cho đến nay.

Một tờ trái phiếu thời nhà Thanh – ảnh Hiệp hội Trái chủ Mỹ.

Bắc Kinh luôn xác định Đài Loan là một phần lãnh thổ của Trung Quốc. Do đó ABF lập luận rằng theo luật pháp quốc tế thì Chính phủ kế nhiệm phải chịu trách nhiệm thanh toán các khoản nợ công của Chính phủ cũ.

Bà Jonna Bianco, Chủ tịch ABF nhấn mạnh việc buộc Trung Quốc phải thanh toán khoản nợ từ hơn 100 năm này không phải là đòn trả đũa Bắc Kinh, mà đơn giản chỉ là thực hiện các quy định cơ bản của tài chính quốc tế.

Bà Bianco thậm chí còn cho rằng, nếu không thanh toán các trái phiếu này đồng nghĩa Trung Quốc đã vỡ nợ một phần theo đánh giá bởi các tổ chức xếp hạng tín dụng như Moody’s, Standard & Poors và Fitch. Theo đó, chưa trả xong nợ thì Trung Quốc không được phép phát hành trái phiếu trên thị trường quốc tế.

Hồi tháng 8/2018, các đại diện của ABF đã có cơ hội gặp gỡ người đứng đầu Nhà Trắng. Bà Bianco tin rằng Tổng thống Trump sẽ buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm và Bộ Tài chính có thể sử dụng số trái phiếu này để trừ nợ mà Mỹ đã vay Trung Quốc.

Bà Bianco gặp tổng thống Mỹ Donald Trump
Bà Bianco và đại diện ABF gặp tổng thống Mỹ Donald Trump tại New Jersey tháng 8/2018 – ảnh cafef.vn.

Lập luận yêu cầu thanh toán khoản nợ này của bà Bianco dựa trên cơ sở của một sự kiện tương tự hồi năm 1987. Trung Quốc đã phải thanh toán 23,5 triệu Bảng nợ trái phiếu cổ của các nhà đầu tư Anh, như một phần của thỏa thuận trao trả lại Hong Kong. Thủ tướng Anh khi đó, bà đầm thép Margaret Thatcher đã đe dọa chặn việc Trung Quốc tiếp cận thị trường vốn London, trước khi 2 bên đạt thỏa thuận trả nợ.

Chủ tịch ABF nhấn mạnh nước Mỹ luôn trả các khoản nợ của mình, và Trung Quốc tự coi mình là cường quốc sánh ngang với Mỹ cũng cần làm điều tương tự.

Bà Bianco nghiên cứu về vấn đề này trong hơn một năm và đã làm việc với Nhà Trắng, Bộ Ngoại giao, Ủy ban Thương mại Liên bang, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ và nhiều nghị sĩ khác từ khi ABF được thành lập vào tháng 8/2001.

Giáo sư luật thuộc Đại học Cornell cho rằng không dễ để Mỹ đòi món nợ trăm năm từ Trung Quốc. Về mặt kỹ thuật các loại trái phiếu này còn nguyên giá trị, nhưng thực tế thì phức tạp hơn bởi cần tìm hiểu rõ cơ sở pháp lý để đòi nợ.

Về phía Trung Quốc, Bắc Kinh nhiều lần tuyên bố thừa kế Trung Hoa Dân Quốc, xem Đài Loan là một phần lãnh thổ, đường lưỡi bò cũng là vẽ từ đây mà ra. Nếu bắc Kinh không trả món nợ chẳng khác nào tự phủ nhận tuyên bố thừa kế Dân Quốc của mình, đường lưỡi bò cũng không có giá trị. Liên tục tuyên bố biển đảo của mình, nhà cầm quyền Bắc Kinh đứng trước vấn đề khó xử về món nợ từ hơn một thế kỷ và hiện chưa có bình luận gì thêm.