Ngay sau cuộc điện đàm Trump – Putin kéo dài 2 giờ, Tổng thống Mỹ phát đi thông điệp cho thấy nước đi mới của ông Trump trong ván cờ Ukraine là rút Mỹ khỏi vai trò hòa giải, trao quyền quyết định cho Nga và Ukraine.

Mỹ rút vai trò trung gian trong hòa đàm Nga – Ukraine

Ngày 19/5, cuộc điện đàm kéo dài hai giờ giữa Tổng thống Donald Trump; và người đồng cấp Nga Vladimir Putin đã gây chấn động dư luận quốc tế. Trên mạng xã hội, ông Trump tuyên bố Nga và Ukraine sẽ “ngay lập tức bắt đầu đàm phán” hướng tới lệnh ngừng bắn. Tuy nhiên, ông cũng nói rõ điều kiện hòa bình sẽ do hai bên “tự đàm phán“.

Đáng chú ý, ông Trump cho biết Vatican “rất quan tâm đến việc tổ chức các cuộc đàm phán“; cho thấy Mỹ đang chủ động chuyển giao vai trò trung gian cho bên thứ ba. Trước đó, ông từng cam kết có thể kết thúc chiến tranh trong vòng 24 giờ nếu đắc cử tổng thống lần hai.

Tín hiệu rút lui rõ ràng sau cuộc điện đàm Trump – Putin

5 ngày trước cuộc gọi, ông Trump còn đóng vai trò trung gian tích cực; kết nối hai phái đoàn Nga và Ukraine tại Thổ Nhĩ Kỳ. Nhưng sau khi điện đàm với ông Putin, ông tuyên bố Mỹ sẽ không còn là trung gian hòa giải; mà để Nga và Ukraine “tự giải quyết”. Phát ngôn cứng rắn của Phó Tổng thống JD Vance rằng “Đây không phải là cuộc chiến của chúng tôi“; càng củng cố nhận định rằng Mỹ đang rút khỏi ván cờ ngoại giao.

Ngoại trưởng Marco Rubio và Phó Tổng thống Vance đều bày tỏ sự thất vọng về tiến trình đàm phán; trong khi ông Trump cho rằng trách nhiệm này nên để châu Âu gánh vác.

Phái đoàn Ukraine tại cuộc đàm phán với Nga ở Istanbul ngày 16/5 (Ảnh: Reuters)

Tính toán chiến lược: Tái thiết quan hệ Mỹ – Nga

Giới phân tích cho rằng, nước đi mới của ông Trump trong ván cờ Ukraine phản ánh chiến lược đặt “Nước Mỹ trên hết”; trong đó duy trì quan hệ đôi bên cùng có lợi với Nga được ưu tiên hơn là can dự vào một cuộc chiến không có hồi kết.

Ông Trump từng xem xét trừng phạt các quốc gia mua dầu từ Nga; nhưng lo ngại leo thang căng thẳng với Ấn Độ và Trung Quốc giữa lúc đang tìm cách hạ nhiệt chiến tranh thương mại. Lựa chọn rút lui khỏi vai trò hòa giải giúp ông tránh sa lầy vào xung đột; đồng thời mở đường cho hợp tác kinh tế với Nga sau chiến tranh.

Châu Âu lo ngại bị Mỹ “bỏ rơi”

Sau điện đàm, ông Trump không nhắc lại yêu cầu ngừng tấn công Ukraine; và cũng không đưa ra cảnh báo rõ ràng với ông Putin. Điều này khiến Ukraine và các đồng minh châu Âu hoang mang trước viễn cảnh Mỹ có thể buông bỏ Kiev để xích lại gần Moscow.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cảnh báo: “Người duy nhất hưởng lợi nếu Mỹ rút khỏi đàm phán là Tổng thống Putin”. Ông cũng nhấn mạnh không thể đưa ra quyết định nào về Ukraine mà không có sự tham gia của nước này.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Thủ tướng Anh Keir Starmer; Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Đức Friedrich Merz và Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk trao đổi qua điện thoại với Tổng thống Mỹ Donald Trump bên lề hội nghị thượng đỉnh ở Albania ngày 16/5 (Ảnh: Reuters)

Nga chưa sẵn sàng nhượng bộ

Kết quả hạn chế từ cuộc gặp tại Thổ Nhĩ Kỳ và điện đàm Trump – Putin cho thấy Nga chưa có ý định chấm dứt chiến sự. Moscow yêu cầu Ukraine rút khỏi toàn bộ 4 khu vực đã sáp nhập; đồng thời tuyên bố sẵn sàng đàm phán dựa trên một “bản ghi nhớ” vẫn chưa rõ nội dung.

Ukraine tỏ ra dè dặt, cho rằng đây chỉ là chiến thuật trì hoãn trong khi Nga tiếp tục giao tranh. Đặc biệt, lực lượng Nga đang đẩy mạnh hoạt động quân sự tại Donetsk; Lugansk và các vùng trọng điểm miền Đông Ukraine; với mục tiêu kiểm soát hoàn toàn lãnh thổ trước khi bước vào đàm phán nghiêm túc.

Thỏa thuận lớn hơn giữa Nga và Mỹ?

Theo giáo sư Stefan Wolff, Nga có thể đang hướng tới một thỏa thuận lớn hơn với Mỹ – thiết lập lại quan hệ song phương; vượt xa phạm vi chiến sự Ukraine. Ông Trump dường như cũng có cùng mục tiêu; khi mô tả cuộc gọi với ông Putin là “tuyệt vời” và đề cập đến triển vọng “thương mại quy mô lớn“.

Chuyên gia Peter Slezkine nhận định; việc ông Trump tự loại Mỹ khỏi vai trò trung gian, có thể là một chiến lược cho phép hai bên đàm phán dễ dàng hơn, nhưng cũng đặt ra nguy cơ Mỹ đánh đổi lợi ích địa chính trị lâu dài, để đổi lấy lợi ích kinh tế ngắn hạn.

Bước ngoặt trong ván cờ Ukraine

Cuộc điện đàm Trump – Putin đã phơi bày sự dịch chuyển chiến lược lớn trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Từ một tổng thống hứa sẽ giải quyết xung đột Ukraine ngay sau khi nhậm chức; ông Trump giờ đây dường như sẵn sàng nhường lại “ván cờ Ukraine” cho các bên liên quan trực tiếp.

Tuy nhiên, lựa chọn này cũng tiềm ẩn rủi ro lớn: Mỹ có thể đánh mất vai trò lãnh đạo toàn cầu, tạo điều kiện cho Nga củng cố vị thế; đồng thời làm lung lay niềm tin của các đồng minh ở châu Âu. Trong ván cờ địa chính trị phức tạp này, mọi nước đi đều mang tính quyết định.

Theo: Dantri