Vụ lật tàu Vịnh Xanh 58 khiến 37 người tử vong và 2 người còn mất tích đã làm dấy lên nhiều tranh luận gay gắt về quy chuẩn kỹ thuật và thiết kế tàu du lịch tại Hạ Long – nơi được xem là điểm đến hàng đầu về du lịch biển của Việt NamNghệ

Tàu đạt chuẩn nhưng vẫn lật sau vài giây

Tàu Vịnh Xanh 58 được đóng năm 2015, dài 24m, rộng 6m, trọng tải 12 tấn, công suất chở 48 hành khách. Tàu được cấp chứng nhận VR-SI – loại phương tiện thủy nội địa được phép hoạt động ở vùng có sóng cao tới 2m.

Theo ông Bùi Hồng Minh – Phó giám đốc Sở Xây dựng Quảng Ninh – tất cả tàu du lịch ở vịnh Hạ Long đều đạt chuẩn an toàn cao hơn quy chuẩn quốc gia. Vịnh Xanh 58 có hệ số ổn định là 2,3, cao hơn nhiều so với mức yêu cầu là 1, và hạn đăng kiểm còn hiệu lực đến năm 2026.

Dù vậy, chỉ sau vài giây gặp giông lốc, con tàu vẫn lật úp – khiến nhiều chuyên gia và dư luận đặt câu hỏi: quy chuẩn có thực sự phù hợp với đặc thù thời tiết và địa hình ở vịnh biển như Hạ Long?

Có nên dùng chuẩn tàu “sông” cho tàu chạy vịnh biển?

Ông Đỗ Bình Dương – Giám đốc một đơn vị an toàn hàng hải thuộc SAMASER Holdings – cho rằng việc áp dụng chuẩn VR-SI cho tàu chạy trên vịnh biển là chưa phù hợp.

Ông đặt vấn đề: “Tại sao các du thuyền nhỏ chạy biển áp dụng chuẩn VR-SB (chuẩn sông – biển) nhưng tàu du lịch chở khách trên vịnh Hạ Long – nơi có đặc điểm thời tiết phức tạp – lại dùng chuẩn như tàu sông?”

Câu hỏi này dẫn đến nghi vấn: Liệu quy chuẩn VR-SI đang được sử dụng có đánh giá thấp mức độ rủi ro tại vịnh Hạ Long?

Phản hồi lại, ông Vũ Anh – Trưởng phòng Tàu sông, Cục Đăng kiểm Việt Nam – giải thích rằng vùng nước Hạ Long được pháp luật xếp vào đường thủy nội địa, theo Luật Giao thông đường thủy nội địa năm 2014.

Theo quy chuẩn hiện hành, vùng vịnh Hạ Long thuộc vùng SII hoặc SI, tức có sóng cao tối đa 1,2–2m, nên tàu VR-SI là hoàn toàn phù hợp.

Ông cũng nhấn mạnh: quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đã được tham khảo từ nhiều nước như Nga, Nhật Bản, Trung Quốc và cập nhật qua ba lần chỉnh sửa, bản mới nhất ban hành năm 2025.

Lực lượng tìm kiếm đang buộc dây, tìm cách xoay tàu để tìm người mắc kẹt phía trong. (Ảnh: VnExpress)

Thiết kế tàu có điểm yếu?

Dù vậy, một số chuyên gia cho rằng, cần xem xét lại thiết kế chi tiết của tàu.

Theo ông Hoàng Giang – nguyên Trưởng phòng An toàn hàng hải, Cảng vụ Hàng hải Hải Phòng – việc tàu lật chỉ trong vài giây là “bất thường”.

Ông phân tích, tàu VR-SI chủ yếu thiết kế cho vùng sông, hoặc biển êm, nếu gặp gió mạnh, sóng lớn vượt ngưỡng cho phép thì khả năng mất ổn định rất cao, đặc biệt nếu trọng tâm tàu cao, tàu thiếu hệ thống cân bằng hoặc có cải hoán thiết kế.

Một chuyên gia hàng hải khác cho rằng nếu tàu được thiết kế theo chuẩn VR-SB, mức an toàn sẽ cao hơn nhiều.

Cụ thể, tàu SB được yêu cầu có thân chịu sóng cao đến 2,5m, thiết kế chắc chắn, trọng tâm thấp, mạn tàu cao, két dằn cân bằng được bố trí hợp lý để chống nghiêng hoặc lật.

Ngoài ra, tàu SB bắt buộc trang bị thiết bị định vị và liên lạc hiện đại như radar, AIS, NAVTEX, bộ đàm, thiết bị phát tín hiệu cấp cứu qua vệ tinh (EPIRB), phao bè tự thổi, xuồng cứu sinh và áo phao cho tất cả người trên tàu.

Không có thiết kế nào chống được thiên tai bất thường

Tuy nhiên, ông Vũ Anh cũng thẳng thắn: “Không có thiết kế nào có thể chống được giông lốc bất thường.”

Theo ông, bên cạnh thiết kế, việc quản lý rủi ro và an toàn vận hành mới là yếu tố quyết định.

Ông cho biết: trước khi tàu hoạt động, phải có thiết kế đạt chuẩn, kiểm định kỹ thuật, giấy phép phương tiện và giấy phép của người lái. Tàu cũng được kiểm định định kỳ mỗi năm.

Về vận hành, cần căn cứ dự báo thời tiết, cấm tàu ra khơi khi có dấu hiệu thời tiết xấu. Các tàu đang hoạt động cũng phải nhận được cảnh báo khẩn.

Du khách cần được hướng dẫn kỹ năng thoát hiểm, còn thuyền trưởng phải chủ động đưa tàu tránh trú nếu thấy dấu hiệu nguy hiểm.

Đề xuất thành lập lực lượng cứu hộ chuyên trách 24/24

Một số chuyên gia đề xuất Hạ Long cần có lực lượng cứu hộ chuyên trách, ứng trực 24/24h như mô hình cứu hộ bờ biển quốc tế.

Lực lượng này sẽ trực chiến, theo dõi liên tục tín hiệu từ tàu du lịch, để kịp thời phát hiện sự cố và triển khai cứu hộ.

Vụ tàu Vịnh Xanh 58 là ví dụ đau lòng: tàu chở 49 người, bị lật lúc 13h30 ngày 19-7, nhưng đến 15h30, biên phòng mới nhận được thông tin. Khi đó, đã có 37 người tử nạn, 2 người mất tích, chỉ 10 người được cứu.

An toàn cần bắt đầu từ quy chuẩn và kiểm soát vận hành

Vụ tai nạn là hồi chuông cảnh báo về những “khoảng trống” trong quy chuẩn và vận hành tàu du lịch. Việc xem xét lại áp dụng quy chuẩn nào cho tàu du lịch trên vịnh biển như Hạ Long là cần thiết.

Đồng thời, quy trình giám sát, cấp phép, quản lý thời tiết, hướng dẫn an toàn cho hành khách… cũng cần được rà soát và siết chặt hơn nữa.

Sự an toàn không chỉ nằm trên giấy tờ, mà phải thể hiện bằng hành động cụ thể – trước, trong và sau mỗi chuyến ra khơi.

Theo: VnExpress