Vào ngày 29/05, chính quyền Bắc Kinh đã tuyên bố sẽ sử dụng vũ lực và các biện pháp cần thiết để ổn định và kiểm soát tình hình ở eo biển Đài Loan. Truyền thông quốc tế đã nói gì về việc này?

Đài Loan được biết với tên chính thức là Trung Hoa Dân Quốc (RoC), nằm cách bờ biển Trung Quốc 80 km qua eo biển Đài Loan. Theo Bách khoa toàn thư, chính thể Trung Hoa Dân Quốc được thành lập vào ngày 01/01/1912 tại Nam Kinh. Chính thể này từng kế tục nhà Thanh điều hành Trung Quốc đại lục và Mông Cổ. Sau khi Nhật Bản đầu hàng trong Thế chiến thứ hai, Trung Hoa Dân Quốc giành quyền kiểm soát Đài Loan. Do cuộc nội chiến giữa Quốc dân Đảng và Đảng cộng sản Trung quốc (ĐCSTQ), vào năm 1949 chính phủ Trung Hoa Dân Quốc rút đến khu vực Đài Loan, còn ĐCSTQ thành lập nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa tại Trung Quốc đại lục. Trong nhiều năm sau đó, Trung Hoa Dân quốc vẫn được nhiều quốc gia nhìn nhận là đại biểu hợp pháp của Trung Quốc, là thành viên thường trực trong Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc. Cho đến năm 1971, khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa có được vị trí trong Liên Hiện Quốc, Trung Hoa Dân Quốc mới bị nhiều quốc gia chấm dứt quan hệ ngoại giao. 

Về Trung Hoa Dân Quốc hay có cái tên quen thuộc là Đài Loan, trở thành một trong bốn con rồng Châu Á, hiện là một quốc gia thực hiện tuyển cử trực tiếp theo chế độ dân chủ, đa đảng, được nhìn nhận là một thể chế có sự đầu tư cao vào nền giáo dục, phát triển nhân văn và tự do báo chí. 

Binh sĩ Đài Loan năm 2018 (ảnh từ trang National interest).

Trung Quốc không coi Đài Loan là một quốc gia độc lập và đã nhiều lần tuyên bố sẽ đưa hòn đảo này dưới sự kiểm soát của mình. Đài Loan hiện đang được lãnh đạo bởi Tổng thống Thái Văn Anh, người vừa trúng cử nhiệm kỳ II với vị trí Tổng thống này, bà là người đứng đầu Đảng Tiến bộ Dân chủ tự do và dân tộc. Trước đây chính quyền Bắc Kinh đánh giá bà là một chính trị gia ủng hộ độc lập, và đã có cảnh báo Đài Loan không nên theo đuổi bất kỳ loại “ly khai” đối mặt với hậu quả.

Tuy nhiên, lần đầu tiên trong lịch sử quan hệ giữa hai bên, một quan chức cao cấp nhất của ĐCS Trung Quốc trong lễ đường nhân dân tại Bắc Kinh vào ngày 29/05/2020, tổng tham mưu trưởng bộ tham mưu liên hiệp Quân ủy Trung ương Trung Quốc Lý Tác Thành đã nói: “Nếu khả năng thống nhất Đài Loan bằng giải pháp ôn hòa thất bại, giải phóng quân Trung Quốc sẽ cùng với tổ quốc, nhân dân Đài Loan, có những biện pháp cần thiết, quyết tâm tiêu diệt mọi âm mưu hay hành vi li khai”.

Ông Lý Tác Thành là người đứng đầu quốc hội Trung Quốc và là nhà lãnh đạo cao cấp thứ ba của ĐCSTQ, cũng cảnh báo rằng Bắc Kinh sẽ không loại trừ lực lượng quân sự để chiếm lại Đài Loan, ông cảnh báo nền độc lập của Đài Loan rằng con đường đi đến độc lập của họ là “dẫn đến ngõ cụt; bất kỳ thách thức nào đối với luật này sẽ bị trừng phạt nghiêm khắc.”

Theo báo Dailymail nhận định, mặc dù Trung Quốc chưa bao giờ từ bỏ việc sử dụng vũ lực để buộc Đài Loan dưới sự kiểm soát của mình, nhưng rất hiếm khi một sĩ quan quân đội hàng đầu lại lại có lời tuyên bố mạnh mẽ mang tính đe dọa như vậy trong một cuộc họp chính thức lớn đến thế. Báo này nhận định ông Lý Tác Thành là một trong số ít sĩ quan cao cấp của Trung Quốc có kinh nghiệm chiến đấu, đã tham gia vào cuộc xâm lược bất chính của Việt Nam vào năm 1979.

Theo phân tích của Dailymail, Đài Loan biểu thị thái độ không muốn bị điều hành bởi Trung Quốc chuyên quyền. Đài Loan đã tố cáo các cuộc tập trận quân sự lặp đi lặp lại của Trung Quốc gần hòn đảo và từ chối lời đề nghị của Trung Quốc về một mô hình ‘một quốc gia, hai hệ thống’ với mức độ tự trị cao. Về phía Trung Quốc, họ rất nghi ngờ Tổng thống Đài Loan. Bà Thái bị phía Trung Quốc cáo buộc là một kẻ ly khai đã tuyên bố độc lập chính thức vì bà từng tuyên bố rằng Đài Loan đã là một quốc gia độc lập được gọi là Trung Hoa Dân Quốc như tên chính thức của nước này. Bà Thái và Đảng Dân chủ tiến bộ đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội vừa qua, cam kết sẽ không ủng hộ Bắc Kinh. 

Theo thông tin từ Reuters, Đài Loan là vấn đề lãnh thổ nhạy cảm nhất của Trung Quốc. Bắc Kinh nói rằng đây là một tỉnh của Trung Quốc và đã lên án sự ủng hộ của chính quyền Trump đối với hòn đảo này. Hội đồng các vấn đề đại lục Đài Loan đã lên tiếng rằng, các mối đe dọa chiến tranh là vi phạm luật pháp quốc tế và Đài Loan chưa bao giờ là một phần của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Người Đài Loan sẽ không bao giờ chọn chế độ độc tài cũng không chịu khuất phục bạo lực và các quyết định đơn phương không phải là cách để giải quyết vấn đề. Báo Reuters cho rằng Bắc Kinh đang nắm lấy dịp kỷ niệm luật pháp để ‘đe dọa Đài Loan’ và ‘thách thức hiện trạng ở eo biển Đài Loan’.

Có thể nói, những tuyên bố mạnh mẽ của Trung Quốc và việc Luật an ninh quốc gia nước này được thông qua với chỉ có 1 phiếu phản đối khiến giới quan sát nhìn nhận rằng, có thể nói Trung Quốc sẽ có những bước tiến mạnh mẽ đối với Hồng Kông, và câu hỏi dễ dàng được đặt ra là sau Hồng Kông, liệu Đài Loan có phải đối diện với những biến động lớn?