Vàng, kim loại hiếm hình thành từ vũ trụ, tập trung 99% ở lõi Trái Đất. Con người khai thác 187.000-216.265 tấn, nhưng vẫn còn nhiều bí ẩn chưa giải đáp.

Nguồn gốc vàng và sự phân bố trên Trái Đất

Vàng là kim loại quý hiếm, hình thành từ các vụ va chạm sao neutron trong vũ trụ. Theo các nhà khoa học, 99% lượng vàng trên Trái Đất nằm sâu trong lõi hành tinh, khiến việc tiếp cận gần như bất khả thi. Phần còn lại, chỉ khoảng 0,5%, tồn tại trong lớp vỏ Trái Đất, chủ yếu đến từ các thiên thạch trong giai đoạn “Late Heavy Bombardment” cách đây 3,8-4,1 tỷ năm. Mật độ vàng trong lớp vỏ rất thấp, chỉ khoảng 0,004 g/tấn, tồn tại dưới dạng hạt nhỏ trong nước biển và đá núi lửa, khó khai thác.

Lượng vàng con người đã khai thác

Theo Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), tổng cộng khoảng 187.000 tấn vàng đã được khai thác trong lịch sử, chủ yếu từ đá và sông ngòi. Hội đồng Vàng Thế giới đưa ra con số cao hơn, khoảng 216.265 tấn, đủ để tạo thành khối lập phương cạnh 22 m. Phần lớn vàng khai thác được sử dụng cho các mục đích:

  • Trang sức: Chiếm 45% tổng lượng vàng.
  • Thỏi và đồng xu: Chiếm 22%, chủ yếu trong các bộ sưu tập cá nhân.
  • Ngân hàng trung ương: Lưu trữ 17% dưới dạng dự trữ quốc gia.

Dự trữ và tài nguyên vàng chưa khai thác

USGS ước tính còn khoảng 64.000 tấn vàng trong các mỏ có thể khai thác kinh tế, tập trung tại Nga, Australia và Nam Phi. Trung Quốc hiện là quốc gia khai thác vàng lớn nhất thế giới năm 2024. Hội đồng Vàng Thế giới, dựa trên dữ liệu từ Metals Focus, cho rằng:

  • Dự trữ vàng: Khoảng 54.770 tấn, là các mỏ quặng có thể khai thác với công nghệ hiện tại.
  • Tài nguyên vàng: Khoảng 132.110 tấn, là các mỏ quặng ít được nghiên cứu địa chất hơn.

Tổng cộng, lượng vàng trong vật dụng con người và mỏ đã biết dao động từ 251.000 đến 271.000 tấn.

Vàng trong vỏ Trái Đất: Tiềm năng khổng lồ nhưng khó tiếp cận

Ngoài các mỏ quặng, vàng tồn tại rải rác khắp vỏ Trái Đất với mật độ thấp. Theo Đại học California, Berkeley, tổng lượng vàng trong lớp vỏ có thể lên đến 400 triệu tấn, nhưng phần lớn không thể khai thác do phân bố quá nhỏ lẻ. Lượng vàng này chủ yếu nằm trong nước biển và đá núi lửa, đòi hỏi công nghệ tiên tiến vượt xa khả năng hiện nay.

Bí ẩn vàng trong lõi Trái Đất

Theo nhà địa chất Chris Voisey từ Đại học Monash, khi Trái Đất hình thành, vàng, do mật độ cao, đã chìm xuống lõi hành tinh trong trạng thái nóng chảy. Lượng vàng trong lõi ước tính đủ để phủ toàn bộ bề mặt Trái Đất một lớp dày 0,5 m. Tuy nhiên, do vị trí sâu hàng nghìn kilômét và điều kiện khắc nghiệt, vàng ở lõi không thể khai thác. Sự đa dạng mật độ vàng trong lớp vỏ càng khiến việc xác định chính xác tổng lượng vàng trên Trái Đất trở nên khó khăn.

Thách thức trong nghiên cứu và khai thác vàng

Việc đo lường chính xác lượng vàng trên Trái Đất là bài toán phức tạp do phần lớn nằm ngoài tầm với. Các nhà nghiên cứu chỉ có thể dựa vào dữ liệu địa chất và ước tính từ các mỏ quặng. Trong khi đó, vàng từ thiên thạch sau giai đoạn “Late Heavy Bombardment” không đáng kể, và lượng vàng hiện tại chủ yếu di chuyển qua các quá trình địa chất, tạo thành mỏ quặng mà con người khai thác.

Vàng trên Trái Đất là tài nguyên quý giá nhưng hiếm có, với phần lớn tập trung ở lõi hành tinh. Con người đã khai thác một lượng đáng kể, nhưng tiềm năng vàng trong lớp vỏ và thách thức nghiên cứu vẫn còn rất lớn. Công nghệ tương lai có thể mở ra cơ hội khai thác thêm, nhưng bí ẩn về tổng lượng vàng vẫn chưa được giải đáp hoàn toàn.

Theo: VnExpress