Anh Trần Duy Linh bỏ hơn 20 tỉ đồng xây bảo tàng dừa sáp tại Vĩnh Long, nhằm bảo tồn giống dừa quý và lan tỏa giá trị văn hóa miền Tây.

Khơi nguồn từ lòng biết ơn và tinh thần tri ân

Bảo tàng dừa sáp được xây tại xã Tam Ngãi (Vĩnh Long), khánh thành cuối năm 2024 sau gần 2 năm thi công. Công trình có tổng diện tích gần 1.500 m², gồm một trệt và hai lầu, với vốn đầu tư hơn 20 tỉ đồng.

Không gian bên trong tái hiện hành trình cây dừa sáp từ lúc xuất hiện đến khi gắn bó sâu sắc với người dân địa phương. Bảo tàng còn tôn vinh sự giao thoa văn hóa giữa ba cộng đồng Kinh, Khmer và Hoa. Điểm nhấn nổi bật là khu tưởng niệm Hòa thượng Thạch Sô – người đầu tiên mang giống dừa sáp về từ Campuchia năm 1924.

Tượng sáp Hòa thượng và gốc dừa nguyên thủy 100 năm tuổi được đặt ngay trong khuôn viên. Những hiện vật quý giá này giúp gợi nhắc về cội nguồn và hành trình lan tỏa của giống cây đặc biệt.

Bảo tàng dừa sáp
Hai trái dừa sáp dát vàng được trưng bày tại bảo tàng. (Ảnh: Báo Thanh Niên)

Hành trình tìm lại ký ức và dấu tích lịch sử

Anh Linh, người sáng lập Công ty TNHH chế biến dừa sáp Cầu Kè, đã bỏ nhiều năm đi khắp vùng để truy tìm gốc tích dừa sáp. Anh tiếp cận người dân, cao niên, các nhà sư và chuyên gia thực vật để gom tư liệu.

Anh từng đến chùa Botumsakor (Cầu Kè, Trà Vinh), nơi còn lưu giữ gốc dừa sáp đầu tiên do Hòa thượng Thạch Sô trồng. Câu chuyện về hai trái dừa đầu tiên mang từ Campuchia dần được hé lộ qua lời kể của trụ trì. Gốc dừa sáp 100 năm tuổi vẫn còn được bảo tồn tại đây và đang sinh trưởng tốt.

Theo anh Linh, giống dừa sáp nguyên bản này không qua lai tạo, cho chất lượng sáp cao nhất. Người dân trong vùng đã nhân giống rộng rãi, biến nó thành sinh kế chính của nhiều hộ gia đình.

Những khó khăn và nỗ lực không ngừng nghỉ

Hành trình làm bảo tàng không dễ dàng. Anh Linh gặp nhiều rào cản như thiếu kinh nghiệm bảo tàng học, ít tư liệu khoa học, nhiều hiện vật thất lạc và chi phí xây dựng quá lớn.

Tuy vậy, bằng đam mê và nỗ lực cá nhân, anh đã vượt qua từng khó khăn. Nhiều người dân hiến tặng nông cụ, cổ vật trồng dừa. Các vị chức sắc Phật giáo, cao niên địa phương nhiệt tình hỗ trợ thông tin, còn chính quyền thì đồng hành xuyên suốt.

Không dừng lại ở vật chất, anh còn sưu tầm tranh vẽ tay, hình ảnh, câu chuyện dân gian để tái hiện ký ức cộng đồng. Mỗi chi tiết đều góp phần giúp bảo tàng sống động, có chiều sâu văn hóa và kết nối với người xem.

Phát triển du lịch gắn với di sản dừa sáp

Bảo tàng dừa sáp không chỉ là nơi lưu giữ văn hóa mà còn hướng tới phát triển du lịch cộng đồng. Theo anh Linh, mục tiêu không nằm ở lợi nhuận mà là bảo tồn lâu dài giống dừa quý và nâng cao ý thức văn hóa.

Anh dự định phát triển tour trải nghiệm vườn dừa, đào tạo hướng dẫn viên bản địa và kết nối đối tác trong – ngoài nước để quảng bá hình ảnh dừa sáp. Đồng thời, anh là chủ biên cuốn sách Dừa sáp macapuno – 100 năm hạnh nguyện, kể lại lịch sử trăm năm của giống cây này.

Cuốn sách gồm 4 chương, phản ánh hành trình gắn bó của dừa sáp với người dân và địa phương. Đó là sự kết hợp giữa tài liệu lịch sử và khát vọng giữ gìn một di sản dân tộc giữa thời hiện đại.

Theo: Báo Thanh Niên