Trong lúc số ca tử vong vì COVID-19 tại Ấn Độ vẫn không ngừng tăng lên, những nhân công đốt xác là đối tượng phải đối mặt với nhiều nguy hiểm – từ điều kiện làm việc độc hại, cho tới nguy cơ lây nhiễm cao tại các điểm hỏa táng.

Theo hãng tin DW (Đức), vào lúc 9 giờ sáng, Arvind Gaekwad và Gautam Ingle, hai nhân viên tại một lò hỏa táng ở bang Maharashtra, Ấn Độ, đang có phút giây thư giãn hiếm hoi trước ca làm việc bận rộn. 

Cả hai nói với tờ báo rằng: “Một thi thể đang trên đường đến, nhiều thi thể hơn nữa sẽ tới trong ngày”. Người nhà nạn nhân thông báo người mới qua đời không phải là một bệnh nhân COVID-19. 

Nhưng khi xác được chuyển tới, giấy chứng tử ghi rằng người này chết vì sốc nhiễm trùng do hội chứng suy giảm hô hấp, một nguyên nhân phổ biến gây ra cái chết đối với bệnh nhân mắc COVID-19. Gia đình không làm xét nghiệm RT-PCR để kiểm tra nạn nhân có nhiễm virus hay không. Họ chỉ nói với nhân viên đốt xác rằng người thân của họ được xác nhận âm tính 6 ngày trước khi chết. 

Ít nhất 30 người trong gia đình nạn nhân đã đến lò thiêu. Rõ ràng họ vi phạm quy định phòng dịch của chính quyền Maharashtra về việc không được tụ tập quá 20 người ở tang lễ. 

Nhân viên lò hỏa táng đề nghị gia đình tuân theo hướng dẫn, nhưng liền bị họ gạt phắt đi. “Chúng tôi cố hết sức để làm theo tất cả hướng dẫn của chính phủ. Nhưng nếu gia đình bệnh nhân đánh đập hoặc đe dọa thì chúng tôi chẳng thể làm gì. Cả đội chỉ có 5 người, làm sao chống lại được những 20 đến 30 người”, một nhân công giấu tên buồn bã cho biết. 

Giữa đại dịch, trung bình một nhân viên tại lò thiêu xác phải xử lý trung bình hàng chục ca mỗi ngày (ảnh chụp màn hình DW).

Anh Arvind tiết lộ có nhiều trường hợp hỏa thiêu xong, vài ngày sau người nhà nạn nhân mới báo người thân của họ chết vì COVID-19. 

“Tình cảnh đó chẳng khác gì việc đánh đùa mạng sống của chúng tôi. Không có gì bảo vệ cả. Nếu chúng tôi có triệu chứng mắc COVID-19 và cố gắng nhập viện, chúng tôi sẽ bị từ chối mà thôi, bởi họ cho rằng chúng tôi ‘dơ bẩn’”, anh nói giọng chua chát.

Lương thấp, đối xử tồi tệ, điều kiện làm việc độc hại

Tại nơi làm việc, Arvind đang dọn dẹp giàn hỏa thiêu, che mặt chỉ bằng một chiếc khăn mùi xoa, chứ không phải là khẩu trang y tế N95. Những nhân viên khác tiếp xúc gần với thi thể mà không mặc bộ đồ bảo hộ cá nhân (PPE), đơn giản vì không có. Arvind nói: “Chúng tôi không được coi là nhân viên tuyến đầu chống dịch nên sức khỏe của chúng tôi không phải là ưu tiên”.

Mức thù lao mà những nhân viên lò hỏa táng này nhận được cũng không đủ để trang trải y tế nếu chẳng may nhiễm bệnh. Theo Deepak Gaikwad, một nhà hoạt động xã hội tại địa phương, trung bình những nhân viên đốt xác như Arvind được trả khoảng 15.000 rupee (205 USD/tháng) và không có bất kỳ dịch vụ bảo hiểm nào, cả về thân thể, lẫn tinh thần. Đây cũng là công việc bấp bênh, người lao động có thể bị sa thải bất kỳ lúc nào vì chỉ là nhân viên hợp đồng, họ cũng khó xin việc ở nơi khác vì không có kỹ năng nào.

Nhân viên đốt xác đối mặt nguy cơ lây nhiễm cao

Theo bác sĩ Sahil Singh thuộc bệnh viện V-Medica, quy trình làm việc tại lò hỏa táng khiến những nhân viên ở đây gặp nguy cơ lây nhiễm cao. Ngoài COVID-19, còn có nhiều mối nguy khác, như HIV, viêm ban B, tả, thương hàn, lao – đây đều là những bệnh có thể truyền nhiễm. 

Nhân viên có thể nhiễm bệnh nếu họ xử lý thi thể không đúng cách trong quá trình hỏa táng, hoặc là dùng tay không để nhặt xương theo yêu cầu của gia đình nạn nhân. Trong văn hóa Ấn Độ, có phong tục thu thập xương và thả xuống một dòng sông thiêng.

Nguy cơ sẽ tăng cao nếu như bệnh nhân chết vì COVID-19 nhưng không được xác nhận. Những thi thể này khi chuyển đến lò thiêu thường không được bao bọc. Điều này tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cho nhân viên lò thiêu.

Gautam và Arvind đưa củi vào giàn thiêu, chuẩn bị cho một ca hỏa thiêu (ảnh chụp màn hinh DW).

Người lao động bị sang chấn tâm lý

Những người làm việc tại nhà hỏa táng Turbhe nói rằng họ bắt đầu phải hứng chịu những sang chấn tâm lý giữa vòng quay đại dịch. Họ phải làm việc suốt ngày đêm hồi tháng 3 và tháng 4. Trung bình có từ 20-25 thi thể được đưa tới mỗi giờ, xe cứu thương xếp hàng dài ngoài cổng nhà thiêu. Arvind và đồng nghiệp thậm chí không có thời gian để ăn hoặc uống nước. 

“Tôi không rành về căn bệnh này lắm, nhưng tôi đã tận mắt thấy những thi thể ghê rợn của số nạn nhân mắc bệnh. Nếu đó đúng là tình trạng của một người tử vong vì COVID-19, tôi không muốn mình phải chết theo cách đó. Mỗi ngày thức dậy, tôi lại tự hỏi bản thân: liệu hôm nay mình có nhiễm virus không”, Arvind nói.