Thuế quan chưa bao giờ chỉ là câu chuyện của những con số. Đằng sau quyết định tăng thuế của cựu Tổng thống Donald Trump là một chiến lược thương mại được tính toán kỹ lưỡng, nơi mỗi mức thuế được đặt ra đều gửi gắm một thông điệp, một mục tiêu và cả một sức ép không dễ né tránh.

Khi thế giới đang bước vào một giai đoạn mới của cạnh tranh và điều chỉnh quan hệ thương mại, những động thái của ông Trump không chỉ làm thay đổi dòng chảy hàng hóa, mà còn thử thách năng lực thích ứng và bản lĩnh thương lượng của nhiều nền kinh tế — trong đó có Việt Nam.

“Thuế quan” – Vũ khí cũ trong cuộc chơi mới

Khi Donald Trump tái xuất trên chính trường Mỹ và tuyên bố những quyết sách về thuế quan, thế giới lập tức hiểu rằng: Vị cựu Tổng thống Mỹ không hề thay đổi bản chất chiến lược đối đầu thương mại mà ông đã từng theo đuổi.
Thuế quan – một công cụ tưởng như lỗi thời trong bối cảnh toàn cầu hóa – dưới tay ông Trump lại trở thành con bài mặc cả sắc bén nhất trên bàn cờ quốc tế.
Những ngày đầu tháng 4/2025, Trump tuyên bố kế hoạch áp thuế 10% lên hầu hết hàng nhập khẩu từ các nước, một động thái gây chấn động thị trường tài chính toàn cầu. Nhưng khác với thời kỳ căng thẳng Mỹ – Trung trước đây, lần này ông Trump áp dụng chiến thuật linh hoạt hơn: “Hoãn áp thuế 90 ngày” cho những quốc gia không trả đũa Mỹ — mở đường cho các thỏa thuận thương mại song phương.
Với Trung Quốc, ông Trump không ngần ngại “ra đòn mạnh tay” khi tuyên bố mức thuế lên tới 125% vì cho rằng Bắc Kinh đã có động thái trả đũa quá khích.

Cách tiếp cận “Thương lượng bằng sức ép”

Chiến thuật của ông Trump có thể gọi tên ngắn gọn: “Thương lượng bằng sức ép” — một đặc sản trong phong cách đàm phán của ông.

→ Ông tạo ra “áp lực cực đại” bằng công bố mức thuế quan cao ngất, khiến các nước buộc phải ngồi vào bàn đàm phán.

→ Ông đưa ra “cửa thoát” — là cam kết thương mại đối ứng hoặc miễn/hoãn thuế nếu quốc gia đó chịu nhượng bộ.

→ Trung Quốc là ngoại lệ — ông Trump dùng cách “đánh phủ đầu” mạnh nhất để làm gương cho các nước khác.

Trong trường hợp của Việt Nam, ông Trump chừa lại một “cửa đàm phán đẹp” — Việt – Mỹ lập tức xúc tiến đàm phán thương mại đối ứng nhằm giảm thiểu rủi ro thuế quan, giữ ổn định quan hệ đối tác chiến lược.

Vì sao ông Trump chọn cách này?

Nước Mỹ đang đứng trước bài toán kép:

  • Thâm hụt thương mại kéo dài.
  • Các ngành sản xuất trong nước mất lợi thế.

Với chiến thuật thuế quan, ông Trump muốn:

  • Kích thích các doanh nghiệp quay lại sản xuất tại Mỹ.
  • Ép các quốc gia khác phải “chia sẻ lợi ích” thương mại công bằng hơn.
  • Gia tăng vị thế đàm phán của Mỹ trên trường quốc tế.

Điều này không mới — nhưng hiệu quả khi xuất phát từ một người như Trump: không sợ gây sốc, không sợ mất lòng và sẵn sàng chơi “ván bài cứng”.

Thương mại toàn cầu trước ngưỡng cửa mới của hàng rào thuế quan (Ảnh: Tin 360)

Rủi ro và giới hạn của chiến thuật này

Dù mạnh mẽ, chiến thuật thuế quan của ông Trump cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro:

  • Các nước lớn như Trung Quốc có thể đáp trả bằng các biện pháp bảo hộ khác hoặc chuyển hướng thương mại.
  • Thị trường tài chính dễ biến động mạnh khi chính sách thuế thiếu ổn định.
  • Các doanh nghiệp Mỹ nhập khẩu nguyên liệu từ nước ngoài có thể chịu thiệt hại trước khi ngành sản xuất nội địa kịp phục hồi.

Tuy nhiên, ông Trump dường như đã tính toán điều này và chỉ nhắm vào mục tiêu “đàm phán ngắn hạn có lợi” thay vì chiến tranh thương mại kéo dài.

Một Donald Trump không đổi — Và một thế giới phải thích nghi

Ông Trump đang vận hành lại “cuộc chơi thuế quan” bằng chính triết lý thương mại đặc trưng của ông: Sức ép — Thỏa thuận — Quyền lợi nước Mỹ trên hết.
Dù yêu hay ghét ông Trump, không ai có thể phủ nhận rằng: ông hiểu rõ sức mạnh đàm phán đến từ đâu — Và biết tận dụng thuế quan như một loại “đòn bẩy tâm lý” cực kỳ hiệu quả.
Câu hỏi còn lại không nằm ở ông Trump. Mà nằm ở thế giới:

→ Các quốc gia sẽ phản ứng ra sao?
→ Ai chấp nhận thương lượng?
→ Ai dám đối đầu tới cùng?

Trong ván bài này — Thuế quan không chỉ là con số. Đó là thông điệp. Và thông điệp của ông Trump đã rất rõ ràng.