Vụ án cháy chung cư mini tại Khương Hạ khiến 56 người tử vong và 44 người bị thương đang thu hút sự chú ý đặc biệt từ dư luận. Trong phiên xét xử chiều 10/3 tại TAND Hà Nội, bị cáo Nghiêm Quang Minh, chủ đầu tư tòa chung cư, khẳng định: Khi bàn giao căn hộ, cư dân đã biết rõ công trình có phần xây dựng trái phép và đồng ý tự chịu trách nhiệm về phòng cháy chữa cháy (PCCC).

Bàn giao căn hộ: Chủ đầu tư và cư dân có thoả thuận gì?

Cáo trạng cho biết, ban đầu tòa nhà chỉ được cấp phép xây dựng 6 tầng, nhưng Minh đã tự ý xây thêm 3 tầng, nâng tổng số căn hộ lên 45. Việc này diễn ra mà không gặp phải sự can thiệp đáng kể nào từ cơ quan chức năng. Đến cuối năm 2016, toàn bộ chung cư đã có 147 cư dân sinh sống.

Tại toà, bị cáo Minh khai rằng quá trình chuyển nhượng căn hộ đã diễn ra minh bạch, với sự khác biệt rõ ràng giữa hai nhóm: căn hộ từ tầng 1-6 có giấy phép hợp lệ, trong khi các căn từ tầng 7 trở lên thuộc diện xây dựng trái phép. Biên bản bàn giao được công chứng cũng thể hiện rõ rằng nếu căn hộ bị tháo dỡ, chủ đầu tư sẽ hoàn trả tiền sau khi khấu trừ 5%/năm.

Đáng chú ý, Minh cho rằng cư dân đã nhận thức được rủi ro và cam kết “tự chịu trách nhiệm” về các vấn đề an toàn, bao gồm cả PCCC.

“Tôi không nhận được bất kỳ văn bản đình chỉ nào”

Trước các cáo buộc liên quan đến trách nhiệm PCCC, Minh khẳng định không hề nhận được bất kỳ văn bản đình chỉ hay yêu cầu chấn chỉnh nào từ phía cơ quan chức năng. Bị cáo cho biết, nếu từng được cảnh báo chính thức, ông đã có thể thực hiện các biện pháp khắc phục.

Một tình tiết khác được nêu ra tại toà là năm 2016, giữa Minh và cư dân từng xảy ra tranh chấp. Sau đó, hai bên đi đến thoả thuận rằng cư dân sẽ tự tổ chức vận hành tòa nhà mà không cần chủ đầu tư can thiệp. Minh còn nhấn mạnh: “Tôi vẫn luôn xem cư dân như người thân, sẵn sàng hỗ trợ 50% chi phí lắp đặt thiết bị PCCC.”

Cư dân tố cáo: “Chủ đầu tư hứa một đằng, làm một nẻo”

Trái ngược với lời khai của Minh, một số cư dân tại phiên tòa khẳng định họ đã nhiều lần gửi đơn kiến nghị về việc chưa hoàn thiện PCCC nhưng không được giải quyết. Chị Tạ Hương Giang, đại diện căn hộ 205, bức xúc: “Anh ta rất coi thường pháp luật. Khi mua nhà, Minh hứa bàn giao đầy đủ hồ sơ và trang thiết bị PCCC, nhưng chúng tôi liên tục phải viết đơn yêu cầu mà không có kết quả.”

Cũng theo chị Giang, cư dân từng nhiều lần phản ánh lên chính quyền phường về tình trạng an toàn cháy nổ, nhưng không nhận được động thái can thiệp nào. “Trước khi xảy ra sự cố, chúng tôi đã cảnh báo rất nhiều lần nhưng không ai quan tâm. Tôi rất đau lòng khi con gái mình là một trong những nạn nhân.”

Trách nhiệm của cư dân và chính quyền ở đâu?

Đại diện VKSND Hà Nội đặt câu hỏi về cách tổ chức vận hành của chung cư. Một thực tế đáng lo ngại được nêu ra: Ban quản trị tòa nhà được bầu ra hàng năm, nhưng thường không ai muốn nhận trách nhiệm. Trưởng ban gần đây nhất là một cụ già đã nghỉ hưu, không có đủ khả năng quản lý tình hình PCCC.

Chị Giang thừa nhận: “Cư dân ở đây toàn người đi làm cả ngày, bàn bạc chủ yếu qua nhóm chat. Trưởng ban quản lý là một cặp vợ chồng già, trong đó ông chồng đã bị tai biến ba lần và thường xuyên say rượu. Tôi từng phản đối, nhưng chẳng ai nghe.”

Khi VKS hỏi: “Tại sao tính mạng của mình lại giao cho một người già về hưu?”, chị Giang thẳng thắn: “Vì không có ai chịu nhận trách nhiệm, còn những người trẻ thì không muốn tham gia.”

Đại diện VKS nhận định rằng, nếu cư dân quan tâm hơn đến an toàn của chính mình, cùng nhau tìm giải pháp, tình hình có thể đã khác. “Có rất nhiều người trẻ, có hiểu biết trong chung cư này. Nếu họ chung sức với cơ quan chuyên môn, có lẽ hậu quả đã không lớn đến mức này.”

Bồi thường và trách nhiệm pháp lý

HĐXX đang xem xét mức bồi thường mà bị cáo Nghiêm Quang Minh phải chi trả cho 84 bị hại có yêu cầu. Các khoản bồi thường bao gồm chi phí mai táng, tổn thất tinh thần, mất thu nhập, chi phí điều trị… với tổng số tiền ước tính hơn 25 tỷ đồng.

Tuy nhiên, nhiều nạn nhân cho rằng mức bồi thường này chưa đủ để bù đắp tổn thất thực tế. Đồng thời, một số bị hại yêu cầu điều tra thêm trách nhiệm của cán bộ phường, quận trong việc buông lỏng quản lý, để tránh xảy ra những vụ việc tương tự trong tương lai.

Trong vụ án này, Nghiêm Quang Minh bị truy tố về tội Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy theo Điều 313 Bộ luật Hình sự. Ngoài ra, 7 cựu cán bộ phường, quận cũng đang bị xét xử về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.

Phiên tòa vẫn đang tiếp tục…