Hàng giả, hàng nhái tràn lan khiến người tiêu dùng hoang mang. Từ thực phẩm chức năng đến đồ dùng hàng ngày, làm sao để phân biệt thật – giả?

Thực trạng đáng báo động về hàng giả

Hàng giả, hàng nhái đang len lỏi vào mọi khía cạnh đời sống, từ thực phẩm chức năng, thuốc bổ đến sản phẩm tiêu dùng như nước mắm, dầu gội, kem đánh răng. Các vụ việc triệt phá đường dây sản xuất hàng giả quy mô lớn gần đây cho thấy mức độ nghiêm trọng. Chỉ trong quý 1/2025, lực lượng quản lý thị trường đã xử lý hơn 5.600 vụ vi phạm liên quan đến hàng giả, hàng kém chất lượng.

Những sản phẩm giả không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn đe dọa sức khỏe người tiêu dùng. Trường hợp bà Hồng Thúy, 60 tuổi, Hà Nội, là một ví dụ điển hình. Sau nhiều năm chi hàng chục triệu đồng cho thực phẩm chức năng, bà bị chẩn đoán loãng xương nặng do sử dụng sản phẩm chứa corticoid – một chất kháng viêm có tác dụng phụ nguy hiểm.

Hàng giả tinh vi: Lợi nhuận cao, khó kiểm soát

Lợi dụng thương mại điện tử và livestream

Nền tảng số, đặc biệt là livestream trên mạng xã hội, đang trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho hàng giả. Các đối tượng lợi dụng kẽ hở trong quản lý thương mại điện tử, tạo lập kênh bán hàng dễ dàng và xóa dấu vết nhanh chóng sau giao dịch. Theo ông Vũ Văn Trung, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam, thủ đoạn làm giả ngày càng tinh vi, khiến cơ quan chức năng gặp khó trong kiểm soát.

Lợi nhuận khổng lồ từ hàng giả

Lợi nhuận từ bán hàng giả, hàng nhái là động lực chính thúc đẩy các hành vi vi phạm. Ông Nguyễn Trường Sơn, Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam, cho biết một phiên livestream bán hàng thật giả đan xen có thể mang về hàng tỷ đồng, trong khi mức phạt chỉ dao động từ 20-80 triệu đồng – quá thấp để răn đe.

Tâm lý người tiêu dùng: Giá rẻ và sính hàng hiệu

Một khách hàng cẩn thận kiểm tra thông tin trên bao bì sản phẩm trước khi mua tại một siêu thị ở quận Thanh Xuân, Hà Nội, tối 9/6. (Ảnh: VnExpress)

Một khảo sát năm 2021 của Tổng cục Quản lý thị trường cho thấy 80% người tiêu dùng vẫn mua hàng giả vì giá rẻ hoặc muốn sở hữu sản phẩm mang thương hiệu nổi tiếng. Tâm lý này tạo cơ hội cho hàng giả phát triển, từ những sản phẩm tinh vi như thuốc “xách tay” đến các mặt hàng nhái nhãn mác như “Năm Ngư” thay vì “Nam Ngư”.

Hậu quả sức khỏe và niềm tin sụp đổ

Hàng giả không chỉ gây thiệt hại tài chính mà còn đe dọa sức khỏe người tiêu dùng. Anh Hải Long, 45 tuổi, Hải Phòng, phải nhập viện cấp cứu vì uống thuốc chống đột quỵ giả “xách tay từ Hàn Quốc”. Bà Hồng Thúy, sau khi phát hiện nhiều sản phẩm mình dùng là giả, đã vứt bỏ toàn bộ thực phẩm chức năng và chịu đựng cơn đau xương khớp.

Chị Thanh Trúc, 29 tuổi, TP HCM, nhận ra các sản phẩm hàng ngày như kem đánh răng, dầu gội ở quê nhà ngoại đều là hàng giả với chất lượng kém: kem đánh răng vón cục, dầu gội gây ngứa, nước mắm nhái nhãn mác. Những sản phẩm này có thể không gây hại ngay lập tức, nhưng hậu quả lâu dài khiến người tiêu dùng lo ngại.

Giải pháp: Tự bảo vệ trước ma trận thật – giả

Tìm hiểu kỹ trước khi mua hàng

Người tiêu dùng đang tìm cách tự bảo vệ mình. Chị Đỗ Quyên, con gái bà Hồng Thúy, dành thời gian tra cứu mã QR, xem video hướng dẫn phân biệt hàng thật – giả từ nhà sản xuất. Các bài viết, video hướng dẫn phân biệt hàng thật trên mạng xã hội cũng thu hút hàng chục nghìn lượt tương tác, cho thấy nhu cầu tự bảo vệ ngày càng cao.

Mua sắm tại địa chỉ uy tín

PGS.TS Nguyễn Đức Thịnh, chuyên gia thực phẩm, khuyến cáo người dân nên ưu tiên mua sắm tại siêu thị, cửa hàng chính hãng hoặc nhà thuốc uy tín. Ông nhấn mạnh: “Đừng tin vào các mẹo phân biệt thật – giả thiếu cơ sở khoa học lan truyền trên mạng”.

Báo cáo hàng giả cho cơ quan chức năng

Ông Vũ Văn Trung kêu gọi người tiêu dùng ngừng sử dụng sản phẩm nghi ngờ giả và báo cáo qua đường dây nóng hoặc ứng dụng của Tổng cục Quản lý thị trường. Hành động này không chỉ bảo vệ cá nhân mà còn góp phần làm sạch thị trường.

Trong bối cảnh hàng giả tràn lan, người tiêu dùng cần nâng cao cảnh giác, tìm hiểu kỹ thông tin và ưu tiên mua sắm tại các địa chỉ uy tín. Mỗi hành động nhỏ như kiểm tra mã vạch, báo cáo hàng giả đều góp phần bảo vệ chính mình và cộng đồng trước “ma trận” thật – giả.

Theo: VnExpress