Hàng triệu xe máy đang lưu hành là nguồn phát thải lớn tại đô thị. Để kiểm soát ô nhiễm hiệu quả, Cục Đăng kiểm Việt Nam đề xuất kiểm định khí thải xe máy theo lộ trình dựa trên năm sản xuất, bắt đầu từ xe đời cũ.

Chia nhóm theo năm sản xuất – Ưu tiên kiểm định xe máy cũ

Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết, để đảm bảo hiệu quả và tránh ùn tắc trong quá trình kiểm định khí thải xe máy, việc chia nhóm phương tiện theo năm sản xuất là cần thiết. Giai đoạn đầu sẽ ưu tiên những xe đã sử dụng lâu năm – vốn có mức phát thải cao và nguy cơ ô nhiễm lớn hơn.

Lộ trình kiểm định khí thải xe máy cụ thể tại Hà Nội và TP.HCM:

  • Mức 1 (từ 1/7/2027): Áp dụng cho xe sản xuất trước năm 2008
  • Mức 2 (từ 1/7/2029): Xe sản xuất trước năm 2016 (hai bánh) và trước năm 2025 (ba bánh)
  • Mức 3 (từ 1/1/2032): Xe hai bánh sản xuất trước năm 2026
  • Mức 4 (từ 1/1/2035): Áp dụng tại khu vực nội thành

Tại các thành phố trực thuộc Trung ương khác, lộ trình này sẽ lùi một năm so với Hà Nội và TP.HCM. Các tỉnh thành còn lại áp dụng Mức 1 từ 1/1/2029 và Mức 2 từ 1/1/2031.

Kiểm soát khí thải xe máy lưu hành sẽ thực hiện trước tại Hà Nội và TP.HCM.( Ảnh: internet)

Thiếu cơ sở kiểm định – Cần sửa quy định để xã hội hóa

Hiện nay, ngoài các trung tâm đăng kiểm chính thức, hầu hết các cơ sở bảo hành, bảo dưỡng xe máy chưa có đủ điều kiện tham gia kiểm định khí thải. Họ thiếu cả về thiết bị phân tích khí thải, nhân lực đạt chuẩn và hạ tầng kỹ thuật.

Theo thống kê, có khoảng 2.768 cơ sở bảo dưỡng thuộc các hãng xe có khả năng tham gia, nhưng cần sự đồng thuận từ hãng và chủ cơ sở. Trong khi đó, các trung tâm bảo dưỡng độc lập nếu muốn tham gia phải đáp ứng thêm điều kiện mới như bắt buộc trang bị máy kiểm định khí thải và có đăng kiểm viên hạng III.

Chi phí đầu tư cao, nhân lực còn thiếu

Việc trang bị thiết bị kiểm định khí thải là một bài toán không nhỏ với nhiều cơ sở nhỏ lẻ:

  • Máy kiểm định khí thải: Tối thiểu 100 triệu, cao nhất khoảng 400 triệu đồng.
  • Thiết bị bổ trợ: Gồm máy tính, camera giám sát, phần mềm quản lý.
  • Nhân lực: Cần từ 2–3 người mỗi dây chuyền, có đào tạo chuyên môn.

Đặc biệt, máy kiểm định phải nhập khẩu theo đơn đặt hàng, không có sẵn trong nước và cần thời gian chờ khá lâu.

Để tháo gỡ khó khăn, Cục Đăng kiểm đề xuất nới tiêu chuẩn đăng kiểm viên, chỉ yêu cầu tốt nghiệp THPT thay vì các tiêu chí khắt khe hiện hành. Đồng thời, cần sửa đổi quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về cơ sở bảo dưỡng xe cơ giới để mở rộng đối tượng tham gia kiểm định khí thải.

Cần chính sách hỗ trợ người dân và doanh nghiệp

Cục Đăng kiểm đề xuất thêm các chính sách đồng hành nhằm khuyến khích xã hội hóa hoạt động kiểm định khí thải xe máy:

  • Có giá dịch vụ kiểm định hợp lý, hấp dẫn nhà đầu tư nhưng không tạo gánh nặng cho người dân.
  • Ưu đãi người dân đổi xe cũ nát không đạt tiêu chuẩn khí thải.
  • Cấp giấy chứng nhận khí thải ghi rõ mức đạt được để phân vùng phương tiện lưu hành, khuyến khích phương tiện đạt tiêu chuẩn hoạt động tại nội thành.

Phần mềm quản lý kiểm định cần thêm thời gian triển khai

Dự kiến, phần mềm quản lý kiểm định khí thải cho xe máy sẽ cần 12–18 tháng để phát triển và triển khai đồng bộ tại các cơ sở kiểm định. Đây là công cụ quan trọng giúp quản lý tập trung, minh bạch hóa quy trình và dữ liệu khí thải của từng phương tiện.

Kiểm định khí thải xe máy là giải pháp cần thiết trong bối cảnh ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn ngày càng nghiêm trọng. Đề xuất chia nhóm xe theo năm sản xuất giúp đảm bảo tính khả thi khi triển khai. Tuy nhiên, để thực hiện hiệu quả, cần sự vào cuộc của nhiều bên: từ việc sửa đổi pháp lý, hỗ trợ doanh nghiệp, đến nâng cao nhận thức và đồng thuận của người dân.

Theo: Báo mới