Nhật Bản được xem là “bài kiểm tra” quan trọng cho chiến lược thuế quan đầy tham vọng của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Tuy nhiên, món quà “made in China” vô tình tặng Trump và những căng thẳng trong đàm phán cho thấy con đường đạt được thỏa thuận với Tokyo sẽ không hề dễ dàng, đặc biệt khi Nhật Bản đối mặt với áp lực bầu cử nội bộ.

Trong cuộc gặp tại Nhà Trắng đầu tháng này, nhà đàm phán thương mại hàng đầu của Nhật Bản đã tặng Tổng thống Donald Trump một con heo đất màu vàng, được thiết kế theo linh vật của Triển lãm Thế giới tại Osaka. Điều ít ai để ý là món quà này lại được sản xuất tại Trung Quốc – tâm điểm của cuộc chiến thương mại do Trump khởi xướng, ảnh hưởng đến Nhật Bản và nhiều quốc gia khác, làm chao đảo thị trường tài chính và dấy lên lo ngại suy thoái.

Món quà vô tình trở thành biểu tượng cho sự phức tạp của chuỗi cung ứng toàn cầu mà Trump đang muốn tái định hình thông qua các thỏa thuận song phương. Với Nhật Bản – một đồng minh thân cận của Mỹ nhưng lại có Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất – việc đạt được một thỏa thuận nhanh chóng được xem là thước đo cho khả năng thành công của chiến lược thuế quan của Trump.

Đàm phán gian nan với Nhật Bản trước áp lực chính trị

Trump đã áp thuế 24% lên hàng xuất khẩu của Nhật Bản sang Mỹ, nhưng các mức thuế này được tạm hoãn đến đầu tháng 7 để tạo không gian cho đàm phán. Một mức thuế phổ quát 10% vẫn được duy trì, cùng với thuế 25% đối với ô tô – ngành xuất khẩu chủ lực của Nhật Bản, chiếm gần một phần ba tổng kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ. Nhà đàm phán Nhật Bản Ryosei Akazawa dự kiến sẽ đến Washington vào tuần tới để tiếp tục vòng đàm phán thứ hai.

Tuy nhiên, các dấu hiệu cho thấy đàm phán với Tokyo sẽ không dễ dàng. Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền của Nhật Bản đang đối mặt với nguy cơ mất đa số trong cuộc bầu cử thượng viện vào tháng 7, khiến Thủ tướng Shigeru Ishiba chịu áp lực lớn trong việc tránh các thỏa thuận bất lợi. “Trump cần đạt được nhượng bộ từ Nhật Bản để chứng tỏ ông là một tổng thống cứng rắn,” Daisuke Kawai, chuyên gia tại Đại học Tokyo, nhận định. “Ông ấy muốn tạo ra một ví dụ sớm nhất có thể.”

Một số nhà phân tích kỳ vọng Trump và Ishiba có thể công bố thỏa thuận tại hội nghị G7 ở Canada vào tháng 6. Tuy nhiên, việc nhượng bộ trong các vấn đề nhạy cảm như nông nghiệp hay ô tô trước bầu cử được coi là rủi ro lớn đối với chính phủ Nhật Bản.

Nông nghiệp và ô tô: Điểm nóng trong đàm phán

Tokyo dự đoán Washington sẽ tập trung yêu cầu Nhật Bản giảm rào cản đối với nông sản và ô tô nhập khẩu từ Mỹ. Thuế quan của Nhật Bản đối với gạo nhập khẩu – một điểm bất mãn lớn của Trump – có thể được điều chỉnh dễ dàng hơn do Nhật Bản đang đối mặt với tình trạng thiếu gạo và giá cả tăng cao. Tuy nhiên, các nghị sĩ LDP lo ngại việc nới lỏng thuế quan nông sản sẽ gây bất mãn cho cử tri ở các khu vực nông nghiệp, đặc biệt trước thềm bầu cử.

Đồng thời, Trump dường như không sẵn sàng miễn trừ thuế 25% đối với ô tô nhập khẩu, khiến Tokyo do dự trong việc nhượng bộ ở các lĩnh vực khác. Một nhóm nghị sĩ LDP hôm thứ Sáu đã tuyên bố sẽ không chấp nhận chiến lược đàm phán “hy sinh” nông sản để đổi lấy ưu đãi thuế ô tô hoặc bảo vệ các ngành công nghiệp khác.

Điểm sáng là lo ngại ban đầu của Nhật Bản về việc Trump đưa vấn đề tỷ giá hối đoái vào đàm phán đã giảm bớt. Trump cũng xác nhận các vấn đề quân sự, như chi phí duy trì quân đội Mỹ tại Nhật Bản, sẽ được xử lý riêng.

Triển vọng thỏa thuận: Thời gian hay nội dung?

Sau cuộc gặp đầu tiên với Akazawa, Trump lạc quan gọi đó là “tiến bộ lớn.” Tuy nhiên, Reuters đưa tin rằng Mỹ và Nhật Bản chỉ đang hướng tới một thỏa thuận tạm thời, với nhiều vấn đề lớn bị trì hoãn. Tâm trạng lo lắng tại Tokyo trái ngược với sự tự tin của Trump, phản ánh sự khác biệt trong ưu tiên của hai bên.

“Một thỏa thuận nhanh chóng đồng nghĩa với việc một bên phải nhượng bộ quá mức,” Joseph Kraft, nhà phân tích tại Rorschach Advisory ở Tokyo, nhận xét. “Nhật Bản có thể sẽ chờ Mỹ bộc lộ ý định và ưu tiên nội dung hơn thời gian, trong khi Trump dường như đặt thời gian lên trên nội dung.”

Trong bối cảnh Trump chuẩn bị đối mặt với những thách thức lớn hơn, đặc biệt là cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, việc đạt được một chiến thắng nhanh chóng tại Nhật Bản vẫn là dấu hỏi lớn. Đàm phán với Tokyo không chỉ là bài kiểm tra cho tham vọng thuế quan của Trump mà còn là minh chứng cho sự phức tạp của thương mại toàn cầu trong thời kỳ bất ổn.

Nguồn: Reuter