Cánh phượng hồng khép lại, sân trường rộn ràng trong niềm vui hội ngộ thầy trò. Nhưng sau nụ cười hồn nhiên, ẩn sâu là trăn trở: phương pháp nào để dạy trò nên người giữa thời đại công nghệ và cám dỗ?

Trở về với truyền thống, giữ vẹn nguyên Thiện tâm chính là gốc rễ của giáo dục. Chương 5: Sư chi pháp: Phương pháp làm thầy: Khích lệ, dạy bảo, uy nghiêm chính là lời giải cho sứ mệnh cao quý ấy của người thầy.

Trở về truyền thống – Sư đạo phương pháp giáo dục truyền thống lấy Thiện làm gốc

Giữa thời đại công nghệ và cám dỗ, con trẻ rất dễ bị cuốn vào những tác động tiêu cực. Trở về với truyền thống, giữ vẹn nguyên Thiện tâm chính là con đường bền vững nhất cho giáo dục. Tam Tự Kinh đã dạy: “Nhân chi sơ, tính bản Thiện” . Ý nghĩa: hạt giống Thiện vốn có trong mỗi đứa trẻ cần được nuôi dưỡng, không để vẩn đục.

Người thầy là chủ đạo của giáo dục. Vì người thầy quyết định tương lai học trò và sự hưng thịnh của quốc gia. Khi thầy giữ Thiện luôn sáng trong tâm, chính năng lượng thuần chính ấy sẽ giúp trò giữ được bản tính thiện lương, không bị dòng xoáy xã hội cuốn trôi.

Gia đình và nhà trường cũng chính là thành trì vững chắc duy nhất cho con lúc này. Đây là nơi bảo vệ và nuôi dưỡng những mầm non trong lúc đạo đức xã hội đang trượt dốc. Sự phối hợp của thầy cô và phụ huynh để chọn lựa phương pháp giáo dục lấy Thiện làm gốc là rất quan trọng.

Trở về với truyền thống, Sư Đạo có 6 chương, như 6 ngọn đèn soi sáng, dẫn người thầy giúp trò học trò sát với quy phạm đạo đức.

Khái lược bốn chương trước của Sư Đạo

  • Chương 1: Đạo làm thầy – gốc ở lòng nhân ái.
  • Chương 2: Đức của người thầy – trong sáng, rộng mở và bao dung.
  • Chương 3: Học trò và vai trò của sự tôn sư trọng đạo.
  • Chương 4: Sư chi đạo – Đạo của người thầy gắn liền với nhân ái và tình thương.

 Sư Đạo Chương 5: Sư chi pháp – Phương pháp làm thầy đã chỉ ra ba con đường: khích lệ, dạy bảo và uy nghiêm, đều đặt nền tảng trên Thiện tâm của người thầy. 

Sư Đạo Chương 5 – Sư chi pháp: Phương pháp làm thầy trong giáo dục truyền thống

Khích lệ chi pháp – Phương pháp khích lệ trong Sư đạo

Nguyên văn:
Tinh thần là năng lượng của con người, có năng lượng rồi mới có thể làm được, có thể làm được rồi mới có được thành quả. Cho nên người làm thầy tốt, động viên tinh thần, khích lệ thực hành. Động viên sẽ khiến người ta động (cảm động). Khích lệ sẽ khuyến khích người ta lực (nỗ lực). Động rồi lực, lực rồi động, càng động mà càng lực, càng lực mà càng động, vòng đi vòng lại, tốt ở chỗ này.

Lời bình:
 “Nhân chi sơ, tính bản Thiện.” – Mỗi đứa trẻ sinh ra đều mang trong mình một hạt giống Thiện lành.

Người thầy không chỉ dạy chữ, dạy tri thức, mà còn có trách nhiệm giữ cho hạt giống ấy không bị vẩn đục. Một lời khích lệ chân thành có thể lay động tâm hồn,. Nó có thể khơi mở niềm tin, và giúp trò đủ dũng khí nỗ lực vươn lên.

Động rồi sinh lực, có lực lại càng động . Vòng tròn ấy nuôi dưỡng nghị lực, giữ vững tính bản Thiện vốn có nơi học trò. Và trên con đường ấy, Thiện tâm của thầy là ngọn đèn soi sáng để học trò vững bước và bay xa.

Dụ đạo chi pháp – Phương pháp dạy bảo theo truyền thống

Nguyên văn:
Sáng tạo của con người, ngay khi sinh ra đã mang theo, làm người thầy tốt, dần dần mà khéo dạy bảo người. Dạy bảo cũng là Đạo. Đạo cũng là đường lối để bản thân biểu đạt sáng tạo. Sáng tạo sẽ sinh thành tựu, thành tựu sẽ sinh tín tâm (lòng tin, tự tin), tín tâm sẽ sinh động lực, động lực sẽ sinh sáng tạo, sáng tạo lại sinh ra thành tựu.

Lời bình:
 Trẻ em sinh ra vốn mang trong mình một kho tàng sáng tạo và trí tưởng tượng vô cùng phong phú.

Giáo sư Hà từng nói: “Trẻ con giàu trí tưởng tượng hơn ta nghĩ rất nhiều.” Người thầy giỏi là biết dùng Thiện tâm để khéo léo dẫn dắt, giúp trò phát huy sức sáng tạo ấy.

Dạy bảo chính là Đạo. Đó là con đường để trò bộc lộ sáng tạo, đạt thành tựu, xây dựng lòng tin vào bản thân. Có sáng tạo thì có thành tựu, có thành tựu thì sinh tín tâm, tín tâm lại sinh động lực . Đây là một vòng tuần hoàn nuôi dưỡng trưởng thành.

Người thầy biết “dụ đạo” chính là người khơi mở chứ không áp đặt, dìu dắt chứ không cưỡng ép. Phương pháp này giúp mỗi học trò được lớn lên bằng ánh sáng sáng tạo của chính mình.

Uy nghiêm chi pháp – Phương pháp uy nghiêm của người thầy

Nguyên văn:
Uy là từ tín, nghiêm là từ luật, không giận mà uy, theo luật mà nghiêm, chính là uy nghiêm. Uy cũng là tín. Tin mình tin người. Tín rồi có thể uy, uy rồi có thể kính, kính rồi có thể sợ, sợ rồi có thể nghiêm. “Nghiêm sư xuất cao đồ” – thầy nghiêm ắt sẽ sinh trò giỏi.

Lời bình:
 Sau khích lệ để lay động, sau dạy bảo để khơi mở, người thầy cần đến uy nghiêm để giữ vững khuôn phép.

Uy xuất phát từ tín. Khi thầy có tín tâm – tin vào mình và tin vào học trò – thì lời nói mới có trọng lượng. Nghiêm bắt nguồn từ luật. Theo phép tắc mà nghiêm, theo quy củ mà răn dạy, ấy mới là uy nghiêm.

Xưa có câu: “Nghiêm sư xuất cao đồ.” Người thầy nghiêm khắc sẽ nuôi dưỡng nên học trò giỏi. Uy nghiêm không phải sự cứng rắn lạnh lùng. Uy nghiêm là trong tình thương, giúp thế hệ sau trưởng thành, trở thành người đúng nghĩa.

 Người thầy nghiêm khắc sẽ nuôi dưỡng nên học trò giỏi.(Ảnh sưu tầm)

Tổng kết Chương 5 – Sư đạo phương pháp giáo dục truyền thống

Tất cả các phương pháp dạy học: từ khích lệ để lay động, dạy bảo để khơi mở, đến uy nghiêm để giữ khuôn phép đều quy về một gốc rễ chung: Thiện tâm của người thầy.

Thiện tâm là “siêu năng lượng;”‘ điều này được ghi lại trong Đại Pháp dạy có ý là ” Thiện có thể làm tan chảy sắt đá”

Dạy bảo bằng Thiện tâm sẽ giúp trò giữ vững Thiện tâm. Có Thiện trong tâm khơi sáng trí huệ và phát huy tiềm năng sáng tạo.

Người thầy lấy Thiện tâm làm gốc, trò sẽ lấy Thiện tâm làm nền. Khi căn gốc ấy được giữ vững, học trò không chỉ học giỏi, mà còn thành người hiền tài, góp ích cho mai sau.

Câu chuyện về Khổng Tử vẫn còn nguyên giá trị. Khi học trò Nhan Hồi chỉ cần nghe một lần là hiểu, Khổng Tử đã mỉm cười, nói rằng:
“Hồi chính là học trò có thể làm sáng tỏ đạo, bởi em không chỉ học bằng tai, mà học bằng cả tâm và hành.” Nhắc nhở chúng ta rằng học tập không chỉ là tiếp thu tri thức suông, mà phải kết hợp giữa học – hiểu – sống theo đạo lý.

Đó chính là tinh thần mà mỗi người thầy hôm nay cần khơi dậy – không chỉ dạy chữ, mà còn dạy Đạo làm người, để học trò giữ được gốc Thiện vốn con người sinh ra đã có từ đó biết sống thiện, sống thật, sống có ích cho đời.