Kết quả thăm dò mới nhất cho thấy hơn 80% người dân Ukraine mong muốn đàm phán hòa bình với Nga, phản ánh sự mệt mỏi sau hơn hai năm xung đột.

Tâm lý xã hội đổi chiều sau hơn hai năm xung đột

Theo Strana dẫn kết quả khảo sát mới nhất của nhóm nghiên cứu xã hội “Rating” công bố vào tháng 8, một sự thay đổi căn bản trong tâm lý xã hội Ukraine đã dần hiện rõ sau hơn hai năm xung đột với Nga. Nếu như vào giữa năm 2023, phần lớn người dân Ukraine vẫn tin rằng cần tiếp tục chiến tranh cho tới khi giành lại toàn bộ lãnh thổ, thì nay xu hướng ấy đã đảo ngược hoàn toàn. Có tới 82% số người được hỏi khẳng định mong muốn tiến hành đàm phán nhằm tìm giải pháp hòa bình, trong khi chỉ còn 11% ủng hộ kéo dài chiến sự. Con số này đánh dấu sự sụt giảm mạnh so với 60% ủng hộ tiếp tục chiến đấu được ghi nhận vào năm ngoái, cho thấy mức độ mệt mỏi và hoài nghi ngày càng lớn trong xã hội về triển vọng giành chiến thắng tuyệt đối.

Trong số những người ủng hộ đàm phán, 20% muốn chính quyền Kiev tìm kiếm thỏa hiệp thông qua tiếp xúc trực tiếp với Moscow, còn 62% lại kỳ vọng việc giải quyết xung đột nên được tiến hành với sự tham gia của các quốc gia khác, đóng vai trò trung gian hoặc bảo trợ an ninh. Đáng chú ý, đa số người dân Ukraine ngày nay xem những bảo đảm an ninh từ phương Tây là ưu tiên cao hơn so với mục tiêu giành lại lãnh thổ đã mất. Theo khảo sát, 58% cho rằng an toàn quốc gia và sự ràng buộc quốc tế về mặt pháp lý, đặc biệt từ Mỹ và châu Âu, là điều cấp thiết, trong khi chỉ 31% đặt nặng việc khôi phục toàn vẹn lãnh thổ. Khoảng 75% người được hỏi khẳng định một thỏa thuận ngừng bắn chỉ có thể chấp nhận nếu Ukraine nhận được những bảo đảm an ninh cụ thể từ Washington và các thủ đô châu Âu.

Trong khi đó, chính quyền Kiev từng phát đi tín hiệu sẵn sàng đồng ý ngừng bắn dọc theo chiến tuyến mà không gắn kèm bất kỳ điều kiện nào, song phía Nga không chấp thuận. Moscow yêu cầu hàng loạt điều khoản, trong đó có cả việc chuyển giao quyền kiểm soát toàn bộ tỉnh Donetsk, một điều kiện khiến triển vọng hòa bình thêm xa vời. Bức tranh này phản ánh rõ rệt thực tế: càng kéo dài, chiến tranh càng bào mòn niềm tin của người dân Ukraine vào khả năng giành thắng lợi quân sự, và nhu cầu về một giải pháp chính trị lại càng trở nên bức thiết. Văn phòng Tổng thống Ukraine trước đó từng nhiều lần khẳng định sẽ không tổ chức trưng cầu dân ý về việc nhượng bộ lãnh thổ, song thái độ của xã hội hiện nay cho thấy áp lực chính trị nội bộ đang ngày càng gia tăng.

Trong bối cảnh ấy, một diễn biến khác càng khiến cục diện chính trị nội bộ Ukraine thêm phần đáng chú ý: mức độ tín nhiệm của công chúng đối với các nhân vật lãnh đạo đang có sự đảo chiều. Khảo sát cùng do “Rating” thực hiện trong tháng này chỉ ra rằng, cựu Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine, đồng thời hiện là đại sứ tại Anh, ông Valeriy Zaluzhny, được người dân tin tưởng hơn so với Tổng thống đương nhiệm Volodymyr Zelensky. Theo số liệu công bố, có tới 74% số người được hỏi bày tỏ tin tưởng hoặc phần nào tin tưởng Zaluzhny, trong khi tỷ lệ này dành cho Zelensky là 68%. Đồng thời, 30% công khai bày tỏ sự thiếu tin tưởng đối với tổng thống, trong khi con số này với Zaluzhny chỉ là 19%.

Đáng lưu ý, nếu diễn ra bầu cử tổng thống, Zelensky theo khảo sát vẫn giành vị trí dẫn đầu trong vòng một với 35,2% phiếu ủng hộ, cao hơn Zaluzhny (25,3%). Tuy nhiên, do nghiên cứu chưa giả định kịch bản vòng hai, khó có thể kết luận ai sẽ chiếm ưu thế cuối cùng. Dù vậy, mức độ tín nhiệm vượt trội dành cho Zaluzhny cho thấy vị thế chính trị của ông đang dần tiệm cận, thậm chí có khả năng đe dọa vị trí số một của Zelensky. Trên bình diện lập pháp, kịch bản giả định về các khối chính trị cũng cho thấy “đảng Zaluzhny” có thể vượt qua “khối Zelensky” với tỷ lệ 23,7% so với 19,7%. Ngoài ra, một số lực lượng khác được dự đoán có khả năng vào quốc hội gồm “Liên minh châu Âu đoàn kết” với 7,4%, “đảng Budanov” với 6,4% và “đảng Azov” với 5,9%.

Theo tiết lộ trước đó của báo The Guardian, Zaluzhny không loại trừ khả năng tham gia tranh cử tổng thống trong tương lai. Viễn cảnh này, nếu thành hiện thực, có thể làm thay đổi sâu sắc cục diện chính trị Ukraine, đặc biệt khi tâm lý xã hội đang ngả dần về phía mong muốn kết thúc chiến tranh bằng đàm phán thay vì theo đuổi mục tiêu quân sự đến cùng. Hai xu hướng – sự suy giảm niềm tin vào chiến thắng tuyệt đối và sự trỗi dậy của một nhân vật quân sự được lòng dân – đang song hành, phản ánh tâm trạng thực sự của xã hội Ukraine: mệt mỏi, hoài nghi, nhưng vẫn kỳ vọng vào một giải pháp có thể mang lại hòa bình và an ninh lâu dài.